WikiWoordenboek:Spelling volgens Sofeer

Wegwijs in de spellingdoolhof:

Bij het overnemen van het Sofeerbestand in WikiWoordenboek is het van belang ook de daarbij gebruikte spelling te documenteren. Deze pagina biedt een wiki-versie van de informatie op de pagina "Wegwijs in de spellingdoolhof" op de Sofeer website (voorheen: www.sofeer.nl/spelling.htm) . Onderstaande pagina is nog in bewerking.

Basisregels Sofeer

Om de juiste Nederlandse spelling te vinden van een Hebreeuws of Jiddisj woord, kunt u als volgt te werk gaan:

1. Zoek het woord op in het Sofeer-woordenboek. Als u het woord niet meteen vindt, probeer dan ook afwijkende spellingen.
    
2. Als het woord niet is opgenomen in het Sofeer-woordenboek:
   1. Is het een eigennaam? (bijv. organisatie, persoon, Bijbelse naam)
      • Bij bestaande instellingen en levende personen neemt u de spelling over zoals de organisatie of persoon het zelf schrijft. Die kunt u vaak vinden op hun eigen website.
      • Vindt u alleen een naam in Hebreeuwse karakters, volg dan de transcriptieregels in de Sofeer Helpfunctie. (Voor Jiddisj gelden aparte omzettingsregels.)
      • Is de naam die u aantreft klaarblijkelijk de Engelse weergave van een Hebreeuwse naam, dan mag u de spelling omzetten naar de Sofeer-spelling. Zo'n Engelse weergave is bijvoorbeeld herkenbaar aan "sh" voor de klank [sj], "u"voor [oe], of "y" voor [j].
         
   2. Is het niet een eigennaam, gebruik dan de spellingregels hieronder (Klinkers - Medeklinkers - Overige spellingkwesties). Ze zijn geordend op klank. Bij iedere klank staat aangegeven welke spelling u moet gebruiken.
      • Met uitzonderingen op de regels hoeft u geen rekening te houden. Uitzonderingen op een spellingregel betreffen in het algemeen alleen veel voorkomende, ingeburgerde woorden. Zulke woorden staan in principe allemaal in de Sofeer-woordenlijst.
         

      Klinkers a of aa? e-klanken (è, ee, sjwa) i of ie? o of oo? oe of u? tweeklanken (ai, ei, oi; au en ou)

      Medeklinkers ch of g? f of ph h-klank j-klank k of q? sisklanken (s, z, sj, ts) t of th? w of v? verdubbeling

      Overig accenten trema apostrof koppelteken hoofdletters woordkeuze

Klinkers

1. De lange aa-klank: spelling a of aa?
2. De e-klanken: spelling e, è, ee of niets?
   1. De è-klank
   2. De ee-klank
   3. De sjwa ('stomme e')
3. De ie-klank: spelling i of ie?
4. De o-klank: spelling o of oo?
5. De oe-klank: spelling oe of u?
6. De tweeklanken
   1. De tweeklank ai
   2. De tweeklanken ei, ej en (eï)
   3. De tweeklank oi
   4. De tweeklanken au en ou

 

Let op (omzetting van woorden uit het Engels):
De weergave in het Engels van Hebreeuwse klinkers kan nog wel eens variëren. Dat bemoeilijkt omzetting naar de spelling van Sofeer. Wij adviseren om zo veel mogelijk van de oorspronkelijke spelling in het Hebreeuws uit te gaan.

De lange aa-klank: spelling a of aa?

Spellingregels:

• In gesloten lettergrepen (lettergrepen eindigend op een medeklinker):
  • [Regel A.1] Een [aa]-klank wordt geschreven als aa als de [aa]-klank onmiskenbaar lang is én de klemtoon heeft. Voorbeeld: Koemraan.
     

    Schrijf in alle andere gevallen steeds a. Namelijk:

    • [Regel A.2a] als de a-klank kort is,
    • [Regel A.2b] of bij twijfel (variabele uitspraak, een -a- die zowel korter als langer kan worden uitgesproken) (voorbeeld: de tweede a in davar),
    • [Regel A.2c] of als de -aa- wel lang is maar geen klemtoon heeft.
       

    Tip: De spelling aa [regel A.1] komt vooral voor bij Jiddisje woorden. Bij Hebreeuwse woorden is de lengte van de -aa- nogal variabel. Daarom schrijft Sofeer daar vanwege regel [A.2b] doorgaans a.
     
• In open lettergrepen (lettergrepen eindigend op een klinker):
  • [Regel A.3] Schrijf in principe a ('basisspelling').
  • [Regel A.4] Ook aan het eind van een woord wordt a geschreven. Voorbeeld: halacha.
     

    Uitzondering:

    • [Regel A.5] In open lettergrepen met
      • lange, beklemtoonde [aa]-klank
      • vóór ch, sj of ts
      • gevolgd door een klinker,
      is de spelling aa.
      Voorbeeld kedaaches.

Meer voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[aa]	a	(Hebr.:) davar (woord, ding)   Mizrachi * (religieus-zionistische beweging)	(basisspelling) [regel A.3]	Help, 2.3.3.1
		(Hebr.:) halacha (normatief deel van mondelinge Tora)   seoeda (maaltijd)   Sjoa (uitroeiing joden, Holocaust)   Tora (godsdienstige literatuur; eerste vijf Bijbelboeken)	(woorden eindigend op a-klank) [regel A.4]
		(Hebr.:) av (maand juli-augustus)   davar (woord, ding)	(uitspraak klinker -a- varieert, soms langer soms korter) [regel A.2b]
	aa	(Hebr.- Ned.:) kabaal (lawaai)   metaarhuis (reinigingshuis bij joodse begraafplaats) (Jiddisj:) mesjoggaas (dwaasheid; knettergek)	(lange -aa- in gesloten lettergreep met klemtoon) [regel A.1]
		(Jiddisj:) kedaaches ('het kedaaches insmoezen' = onnodig bang maken)   paached (angst; angstig)	(lange -aa- met klemtoon vóór ch/sj/ts + klinker) [regel A.5]

* klemtoon varieert.

De e-klanken: spelling e, è, ee of niets?

1. De è-klank (als in snelweg) wordt in Sofeer gespeld e of (in enkele gevallen) è, zie: De è-klank.
2. De ee-klank [ee] (als in zeemeermin) wordt in Sofeer gespeld ee of e zie: De ee-klank.
3. De sjwa ('stomme' e, als in kinderen) wordt in Sofeer óf weergegeven door e, óf in het schrift weggelaten, zie: De sjwa ('stomme e').

De è-klank

Spellingregels:

• [Regel E.1] In gesloten lettergrepen (lettergrepen eindigend op een medeklinker) is spelling van de [è]-klank in principe e. Voorbeeld: Negev.
  • Opmerking:
    Soms varieert (in Hebreeuwse woorden) de uitspraak van een -e- tussen [è] en [ee], of is niet duidelijk of een -e- lang ("ee") of kort ("è") is.
    [Regel E.1a] Spel in zo'n geval alsof de uitspraak lang is: chaveer, niet chaver.
    Zie verder onder De ee-klank.
     
• In open lettergrepen (lettergrepen eindigend op een klinker):
  • [Regel E.2] Schrijf è bij een [è]-klank aan het eind van een woord. Voorbeeld: Menasjè.
  • [Regel E.3] Schrijf in overige gevallen: e.
    In het bijzonder: [Regel E.3a] schrijf e voor de beklemtoonde [è]-klank in zogeheten "nomina segolata" en in daarmee vergelijkbare woorden. Voorbeeld: Negev.

Voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[è]	e	de tweede "e" in: (Hebr.:) chesed (trouw, genegenheid)   derech (weg, pad)   Negev (Bijbelse naam: woestijn) (Hebr./ Jiddisj:) erets (land, aarde)	([è]-klank in gesloten lettergreep) [regel E.1]	Help, 2.3.3.4
		de eerste "e" in: (Hebr.:) chesed (trouw, genegenheid)   derech (weg, pad)   even (steen)   kever (graf)   nefesj (ziel, persoon) (Hebr./ Jiddisj:) erets (land, aarde)   jeled (kind)	("nomina segolata") [regel E.3a]
		(Hebr.:) aseret hadibrot ('de tien woorden', tien geboden)   tiferet (schoonheid, versiering)	(woorden vergelijkbaar met de "nomina segolata") [regel E.3a]
	è	(Hebr.:) haolam hazè (deze wereld, dit leven)   Menasjè (Bijbelse naam, Manasse)	(woorden eindigend op è-klank) [regel E.2]

De ee-klank

Spellingregels:

• In gesloten lettergrepen (lettergrepen eindigend op een medeklinker):
  • [Regel E.4a] een traditionele spelling met e wordt gehandhaafd, bijvoorbeeld in eigennamen. Voorbeeld Hillel.
  • [Regel E.4b] schrijf in overige gevallen ee.

  
  Tip: Bij tweelettergrepige woorden levert de klemtoon een hulpmiddel om de juiste spelling te vinden:

  • chesed (klemtoon op eerste lettergreep, zogeheten "nomina segolata"): spelling e.
  • chaveer (klemtoon op tweede lettergreep): spelling ee.
     
• In open lettergrepen (lettergrepen eindigend op een klinker):
  • [Regel E.5] aan het eind van een woord: schrijf ee. Voorbeeld: atsee.
  • middenin een woord:
    • [Regel E.6a] Schrijf ee bij een beklemtoonde [ee]-klank vóór ch, sj of ts, gevolgd door klinker (type: Wajeesjev).
    • [Regel E.6b] Schrijf in overige gevallen: e.

Opmerkingen:

1. Soms varieert (in Hebreeuwse woorden) de uitspraak van een -e-, of is niet duidelijk of een -e- lang of kort is.
   [Regel E.7a] Spel in zo'n geval alsof de uitspraak lang is: chaveer, niet chaver.
    
2. [Regel E.7b] In eigennamen treft men vrij vaak de spelling -ei- aan om een lange ee-klank weer te geven. Deze gebruikelijke schrijfwijzen zijn in Sofeer gehandhaafd.
   Voorbeelden: Kol Nidrei; Beit Ha'Chidush (zie toelichting Beth / Bet / Beet / beet / Beit).
   Ook in: snogeiro.

Voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[ee]	e	(Hebr.:) Baäl Sjem (stichter chassidische beweging, ca.1750)   Betsa (traktaat over feestdagen)   etsiem (bomen; meervoud van 'eets', boom)   hechal (tempel; ark in synagoge)   Hillel (gezaghebbend geleerde uit begin chr. jaartelling)   Imanoeël (Bijbelse naam)   letsan ('spotter', clown)   piël (bep. werkwoordsvorm)   Zeëv (mannelijke voornaam) (Jiddisj:) tswej joeden (schriftteken: twee joeds)	(traditionele of gebruikelijke spelling is gehandhaafd) [regel E.4a]	Help, 2.3.3.4
	ee:	(Hebr.:) ameen ('het zij zo', 'amen')   aveel (rouwende)   chateef (bep. schriftteken)   chaveer (makker; lid)   halleel (lofzang; Psalm 113-118)   hechsjeer (koosjerverklaring)   Jardeen (Bijbelse riviernaam, Jordaan)   joveel (jubeljaar, jubileum)   koleel (instituut voor Talmoedstudie)   Reoeveen (Bijbelse naam, Ruben)   Sedee Bokeer (naam van kibboets in Negev)   sjocheet (ritueel slachter)   sofeer (schrijver, schriftgeleerde)	(lange klinker -ee- in gesloten lettergreep met klemtoon) [regel E.4b]
		(Hebr.:) Asjree (naam van gebed)   atsee chajiem (stokken waaromheen Torarol wordt gerold)   hee (vijfde letter van Hebr. alfabet)   Kol Nidree (naam van gebed)   koree (voorlezer van Tora in synagoge)   tamee (ritueel onrein) (Hebr.- Aramees) Pirkee Avot (traktaat: 'Spreuken der Vaderen')	(woorden eindigend op ee-klank) [regel E.5]
		(Hebr.:) Wajeesjev ('en hij woonde': Bijbelgedeelte, Gen 37-40)	(lange klinker -ee- met klemtoon vóór ch/sj/ts + klinker) [regel E.6a]
	ei	(Hebr.:) Beit Ha'Chidush (joodse gemeente te Amsterdam) (Asjkenaz. Hebr.) Kol Nidrei (gebed op Jom Kipoer) (Portugees- Ned.) snogeiro (bezoeker synagoge)	(traditionele spelling) [regel E.7b]

De sjwa ('stomme e')

Spellingregels:

• De sjwa wordt zeker als "e" geschreven:
  1. [Regel E.8a] als de sjwa in modern Israëlisch of Jiddisj onmiskenbaar wordt uitgesproken; of
  2. [Regel E.8b] in woorden waarin traditioneel een e geschreven wordt waarvan we niet willen afwijken, bijv. bij namen van Bijbelgedeelten (Beresjiet) of bij persoonsnamen.
      
• In de overige gevallen kan de sjwa meer of minder duidelijk worden uitgesproken (vgl. in het Nederlands "kind(e)ren" of "Balk(e)nende"). In zulke gevallen kiest Sofeer voor een "minimale spelling": we laten de e weg waar die gemist kan worden.
  1. aan het begin van een (Hebreeuws) woord kan, als de sjwa niet zou worden geschreven, een opeenhoping van medeklinkers ontstaan, bijv. kr- of kz-.
     • [Regel E.9a] Is die medeklinkercombinatie ook mogelijk aan het begin van in oorsprong Nederlandse woorden, laat de e dan weg. Voorbeeld: brachot (niet: berachot).
     • [Regel E.9b] Schrijf anders wel een e.
     Dus wel (bijv.) kn- of pr-, maar niet kz- of pt-.
     Opmerking: sk- geldt in Sofeer als "on-Nederlandse" combinatie; sf- is wel toegelaten.
  2. aan het eind van een (Jiddisj) woord kan eveneens een opeenhoping van medeklinkers ontstaan wanneer de sjwa niet zou worden geschreven.
     • [Regel E.10a] Is die combinatie aan het eind van in oorsprong Nederlandse woorden mogelijk, schrijf dan géén e.
       Voorbeeld: kaals (kaals mes, kaals sjtoeb, kaals sjtoob).
     • [Regel E.10b] Voeg anders een e toe. Voorbeeld: sjeitel.
       Uitzondering: [Regel E.10c] als door toevoeging van die e een verdere spellingconsequentie zou optreden, voeg dan géén e toe. Voorbeelden:
       • nign (want met toegevoegde e zou het niet nigen worden maar niggen),
       • sjtetl (want met e zou het sjtettel worden).

Opmerking:
Let op verschillen in schrijfwijze bij paren verwante woorden als

• brachot ('zegenspreuken') [regel E.9a] — Berachot (een Bijbelgedeelte) [regel E.8b]
• sfaridi ('jood uit Middellandse Zeegebied') [regel E.9a] — Sefardisch [regel E.8b]

Voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
sjwa	(niets) (géén "e")	(Hebr.:) bracha (zegenspreuk, lofzegging)   brachot (zegenspreuken)   briet (verbond; besnijdenis)   drasj (verhalende uitleg van Bijbeltekst)   glila (inrollen van de Torarol)   kria (Toralezing in synagoge)   pria (vruchtbaarheid; besnijdenis)   sfaradi (jood uit Middellandse Zeegebied)   sfariem chitsoniem (apocriefe boeken)   sfira (tijdtelling)   slicha (boetegebed; 'sorry!')	(basisspelling, toelaatbare medeklinkercombinatie aan begin van woord) [regel E.9a]	Help, 2.3.3.6
		(Jiddisj:) kaals mes (dode, begraven op kosten van gemeente)   kaals sjtoob (bestuurskamer joodse gemeente)	(toelaatbare medeklinkercombinatie aan eind van woord) [regel E.10a]
		(Jiddisj:) nign (melodie, o.a. voor gebedsteksten)   sjtetl (Oost-Europees joods dorp)	(een ingevoegde e zou spelling-consequenties hebben) [regel E.10c]
	e (wèl een "e")	(Hebr.:) benee mitswa (meervoud van 'bar mitswa', meerderjarige jongen)   gemar tov (wens: 'een goede afsluiting!')   geniza * (depot voor versleten Torarollen e.d.)   gevoera (moed, heldendaad)   kedoesja (heiligheid; bepaald gebed)   kehila (joodse gemeente)   ketoeba (huwelijkscontract)   pesjat (letterlijke uitleg Bijbeltekst)   peticha (openen van ark in synagoge)   sekila (steniging)   sjechina (goddelijke aanwezigheid)   Sjema (bepaald gebed)   tefila (gebed; gebedenboek)   zechoet (verdienste)	(e wordt in modern Israëlisch of Jiddisj uitgesproken; zonder e een on-Nederlandse medeklinker-combinatie) [regel E.8a, E.9b]
		(Jiddisj:) gimel (letter 'g'; drie)   tswej joeden (schriftteken 'ej')   mammelosjen ('moedertaal', Jiddisj)   sjeitel (pruik van orthodox-joodse vrouwen)	(e wordt ingevoegd om on-Nederlandse medeklinker-combinatie te vermijden) [regel E.10b]
		(Hebr.:) Berachot (traktaat over gebeden)   Beresjiet ('in het begin': Bijbelboek Genesis)	(traditionele of gebruikelijke spelling is gehandhaafd) [regel E.8b]

* klemtoon varieert.

De ie-klank: spelling i of ie?

Spellingregels:

• In gesloten lettergrepen (lettergrepen eindigend op een medeklinker):
  [Regel I.1, 'basisspelling':] Schrijf in gesloten beklemtoonde lettergrepen de [ie]-klank in principe als ie. Voorbeeld: briet.
   
  • Uitzondering:
    [Regel I.1a] De [ie]-klank in Jiddisje woorden van Duitse oorsprong wordt gespeld i. Voorbeeld: gefilte fisj.
    (Jiddisje woorden die niet van Duitse oorsprong zijn, houden ie: bries miele.)
     

  • Meerkeuze:
    [Regel I.1b] In de woorden

    Asjkenaziem, chassidiem, chazaniem (meervoud van chazan), Elohiem, gojiem, kaddiesj, Poeriem, Sefardiem, tefilien

    mag volgens het Groene Boekje in plaats van ie ook een i worden geschreven, dus:

    Asjkenazim, chassidim, chazonim (meervoud van chazan), Elohim, gojim, kaddisj, Poerim, Sefardim, tefilin.

    
     
• In open lettergrepen (lettergrepen eindigend op een klinker):
  [Regel I.2, 'basisspelling':] Schrijf in open lettergrepen in principe i. Voorbeeld: blini.
   

  Uitzonderingen: Bij de uitzonderingen maakt het verschil of de [ie]-klank staat in de laatste lettergreep van een woord, of in de voorlaatste of vóórvoorlaatste.
   

  • Aan het eind van een woord wordt volgens regel [I.2] in principe i geschreven.
    Uitzondering:
    • [Regel I.2a] waar spelling ie aan het slot ingeburgerd is, houden we ie.
      Dit zijn vooral Bargoense woorden, voorbeeld: hassebassie.
      Bovendien in: moutsie, sjivitie.
       
  • Eerder in een woord (met name in de voorlaatste lettergreep): in principe wordt daar volgens regel [I.2] i geschreven.
    Uitzonderingen: in de volgende gevallen wordt ie geschreven:
    • [Regel I.2b] in een open lettergreep met klemtoon vóór ch of sj of ts gevolgd door een klinker. Voorbeeld: piechem.
      (NB: Ook de onbeklemtoonde eerste [ie] in tsietsiet wordt gespeld met ie.)
    • [Regel I.2c] in een open lettergreep met klemtoon die niet de laatste lettergreep van het woord is, met name als die gevolgd wordt door een lettergreep met een sjwa. Voorbeeld: onbesjrieën.
       

Meer voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[ie]	i	(Jiddisj:) gefilte fisj (joods visgerecht)   gesjir (vaatwerk)   milchig (met melk bereid)	(Jiddisj, uit Duits) [regel I.1a]	Help, 2.3.3.3
		(Hebr.:) Bavli (Babylonische Talmoed)   nasi (vorst, voorzitter) (Hebr.- Ned.:) Israëli (inwoner van Israël) (Jiddisj:) blini (pannenkoekje)	(woorden eindigend op ie-klank) [regel I.2]
	ie	(Hebr.:) arviet (avondgebed)   Beresjiet ('in het begin': Bijbelboek Genesis)   chajiem (leven)   Davied (Bijbelse naam, David)   Elohiem (Opperwezen, God)   Hagaliel (Bijbelse streek, Galilea)   ketiev ('geschreven': grammaticale term)   talliet (gebedskleed) (Jiddisj:) kniesj (pasteitje)   kedien (mooi, in orde)   sjlemiel (domkop, pechvogel) (Arabisch:) chamsien (droge woestijnwind)	(lange klinker -ie- in gesloten lettergreep met klemtoon) [regel I.1]
		(Hebr.:) chevra kadiesja * (gezelschap dat doden verzorgt voor begrafenis)   tsietsiet (gedenkkwast, aan gebedskleed) (Jiddisj:) jieches (afstamming, goede afkomst)   mechietse (scheidswand, scheidt mannen en vrouwen in synagoge)   kiechelech (baksel bij Poeriem)   piechem (zonderling; bangerd; klein mannetje)   chevre kadiesje (gezelschap dat doden verzorgt voor begrafenis)   iesje (vrouw)   kiesjelisj (baksel bij Poeriem)   tsietses (gedenkkwast, aan gebedskleed)	(lange klinker -ie- met klemtoon vóór ch/sj/ts + klinker) [regel I.2b]
		(Jiddisj:) alieë (oproeping voor Toralezing)   bieme (podium in synagoge)   choliele ('God beware!')   chesjiewes (goedhartig, lief mens)   jesjieve (Talmoedschool)   mediene (platteland, Nederland buiten Amsterdam)   onbesjrieën ('afkloppen!')   sjtiebel (officieuze synagoge)   slieche (boetegebed)   wejievrech ('zich wejievrech maken': wegvluchten)	(beklemtoonde open lettergreep vóór lettergreep met sjwa) [regel I.2c]
		(Hebreeuws:) sjivitie (bord in synagoge) (Asjkenaz. Hebr.:) moutsie (stukje brood; zegenspreuk bij broodmaaltijd) (Bargoens:) hassebassie (borrel)   kassavie (bankbiljet)	(traditionele of gebruikelijke spelling is gehandhaafd) [regel I.2a]

* klemtoon varieert.

De o-klank: spelling o of oo?

Spellingregels:

• In gesloten lettergrepen (lettergrepen eindigend op een medeklinker):
  • [Regel O.1] Een [oo]-klank wordt geschreven als oo als de [oo]-klank onmiskenbaar lang is én de klemtoon heeft. Voorbeeld: balboos.
     

    Schrijf in alle andere gevallen steeds o. Namelijk:

    • [Regel O.2a] als de o-klank kort is,
    • [Regel O.2b] of bij twijfel (variabele uitspraak, een -o- die zowel korter als langer kan worden uitgesproken) (voorbeeld: sjalom.),
    • [Regel O.2c] of als de -oo- wel lang is maar geen klemtoon heeft.
       

    Tip: De spelling oo [regel O.1] komt vooral voor bij Jiddisje woorden. Bij Hebreeuwse woorden is de lengte van de -oo- nogal variabel. Daarom schrijft Sofeer daar vanwege regel [O.2b] doorgaans o.
     
• In open lettergrepen (lettergrepen eindigend op een klinker):
  • [Regel O.3] Schrijf in principe o ('basisspelling').
  • [Regel O.4] Ook aan het eind van een woord wordt o geschreven. Voorbeeld: kehillo.
     

    Uitzondering:

    • [Regel O.5] In open lettergrepen met
      • lange, beklemtoonde [oo]-klank
      • vóór ch, sj of ts
      • gevolgd door een klinker,
      is de spelling oo.
      Voorbeeld boocher.

Voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[oo]	o	(Hebr.:) Chatsor (Bijbelse naam, Hasor)   klee kodesj (voorwerpen bij synagogedienst)   megilot (Bijbelboeken: de vijf feestrollen)   sjalom (vrede; 'goedendag!')	(uitspraak klinker -o- varieert, soms langer soms korter) [regel O.2b]	Help, 2.3.3.2
		(Hebr.:) been adam lachavero (intermenselijk) (Asjkenaz. Hebr.:) kehillo (joodse gemeente)   Touro (Tora, godsdienstige literatuur)	(woorden eindigend op o-klank) [regel O.4]
	oo	(Jiddisj:) balboos (lid joodse gemeente)   balbooste (vrouw des huizes)   poorsjen (verwijderen van ongeoorloofde delen uit ritueel geslacht dier)   tofelemoon (katholiek)	(basisspelling: lange klinker -oo- in gesloten lettergreep met klemtoon) [regel O.1]
		(Jiddisj:) boocher (ongehuwde knaap)   droosje (predikatie, praatje) goochem (slim)   koosjer (ritueel geoorloofd)   kootsen (rijk man)   poosjet (eenvoudig, ongeletterd)	(lange klinker -oo- met klemtoon vóór ch/sj/ts + klinker) [regel O.5]

De oe-klank: spelling oe of u?

Spellingregels:

• [Regel U.1] Schrijf in principe steeds oe ('basisspelling').
  Uitzonderingen:
  • [Regel U.2] Eigennamen waarin de spelling met u is ingeburgerd, houden u.
    Ook: uzi (conform Groene Boekje).

Opmerking:
Omdat de oe nooit kort is, kan er geen dubbele medeklinker na komen.
Voorbeeld: Soekot ('Loofhuttenfeest') heeft een enkele k (in tegenstelling tot bijv. het Engels, met spelling Succoth).

Voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[oe]	oe	(Hebr.:) Jom Kipoer (Grote Verzoendag)   Netanjahoe (Israëlisch politicus)   Talmoed * ('leer': discussies over godsdienstige voorschriften)   targoem (Aramese Bijbelvertaling) (Jiddisj:) oenberoefen ('afkloppen!')   oenbesjrieën ('afkloppen!')	('basisspelling') [regel U.1]	Help, 2.3.3.5
	u	Joseef Trumpeldor (pionier in Palestina, 1880-1920) (Hebr.:) Arzenu (internationale zionistische federatie)   uzi (machinepistool) (Hebr.- Ned.:) Assur (Assyrië) (Hebr.- Latijn:) Talmudica (studie van de Talmoedische literatuur) (Judezmo:) Judezmo (taal van uit Spanje verdreven joden) (Arabisch:) Qumran (plaats bij Dode Zee, ook: Koemraan)	(eigennaam, ingeburgerde spelling) [regel U.2]

* klemtoon varieert.

De tweeklanken

1. De tweeklank ai
2. De tweeklanken ei, ej en (eï)
3. De tweeklank oi
4. De tweeklanken au en ou

Spellingregels:

• Het Jiddisj kent vijf tweeklanken, gespeld ai, ei (soms: ej), oi, au en ou.

De tweeklank ai

Spellingregels:

• [Regel *.1a] Vóór medeklinkers wordt de (Jiddisje) tweeklank [ai] steeds gespeld ai.
   
• [Regel *.1b] Vóór een klinker worden de (Hebreeuwse) klanken [ai] en [aai] gespeld aj.
  Voorbeelden: Jesaja, Chaja, Mosjee Dajan; ajen, majem; ajin, Jeroesjalajim, lechajim; arajot, misjnajot.
  Uitzonderingen:
  • Isaias (Latijnse vorm van Jesaja) wordt gespeld met ai;
  • de Bijbelse geografische namen Ajjalon en Hajjarkon worden gespeld met dubbel j (Hebreeuws-Nederlands, gangbare versie).
    (Hebreeuws, transcriptieversie, heeft echter volgens [regel *1.a] enkele j: Ajalon, Hajarkon).
     
• [Regel *.1c] Aan het eind van een woord worden de Hebreeuwse klanken [ai] en [aai] en de Jiddisje klank [ai] gespeld ai.
  Voorbeelden: Adonai, Haggai, ai tenai (Hebreeuws); raboisai (Jiddisj).
  • Bij een enkele eigennaam is naast de tweeklank [ai] ook een tweelettergrepige uitspraak [a]+[i] mogelijk, gespeld als aï (met trema): Sinai — Sinaï.
     

Voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[ai]	ai	(Jiddisj:) aingemachts (ingemaakt voedsel)   Jiddisjer Kraiz (Jiddisje leeskring te Amsterdam)   jiddisjkait (joodsheid)   raboisai ('mijne heren!')   Taitsj Choemesj (boek met de vijf Mozesboeken in het Jiddisj)	[regel *.1a, *.1c]	Help, 2.3.3.7

De tweeklanken ei, ej en (eï)

Spellingregels:

• [Regel *.2] De klank [ei] wordt geschreven als ei ('basisspelling').
   
  • [Regel *.2a] In de eigennamen Hejmisj Zain en Sjolem Alejchem is echter de gebruikelijke spelling met -ej- gehandhaafd.
     
• [Regel *.3] De klank [eej] in (Oost-)Jiddisje woorden wordt geschreven als ej.
  Voorbeelden: drejdel, kejn ejn horre, knejdlech, tswej joeden, tswej wovven.
   
• Opmerking:
  De spelling -ei- wordt (vooral in eigennamen) soms gebruikt om een lange ee-klank weer te geven.
  Voorbeelden: Kol Nidrei, Beit Ha'Chidush, snogeiro.

Voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[ei]	ei	(Jiddisj:) beis (tweede letter Hebr. alfabet; dubbeltje; boos)   heimisj (huiselijk, gezellig)   nekeive (vrouwspersoon)   omein ('het zij zo', 'amen')   peies (haarlokken)   seider (joodse paasviering)   seifer (religieus boek, Torarol) (Jiddisj-Ned.:) sjeintje ('schoontje': koosnaam) (Bargoens:) kassieweine (verdwenen; dood)   heibel (ruzie)   pleite (failliet; ervandoor) (Asjkenaz. Hebr.:) Kol Nidrei (gebed op Jom Kipoer)   pouseik (decisor)	(basisspelling) [regel *.2]	Help, 2.3.3.7
	(ej)	Hejmisj Zain (Jiddisj koor te Amsterdam)   Sjolem Alejchem (Jiddisj auteur, 1859-1916)	(eigennaam, gebruikelijke spelling) [regel *.2a]
[eej]	ej	(Jiddisj:) drejdel (draaitolletje)   kejn ejn horre ('afkloppen!')   knejdlich (noedels)   tswej joeden (schriftteken: twee joeds)   tswej wovven (schriftteken: twee wovs)	(Jiddisj, spelling -ej-) [regel *.3]
[eï]	eï	(Hebr:) Meïr (persoonsnaam)   Neïla (slotgebed op Jom Kipoer)	(geen tweeklank)
	(ei)	Meir Shalev (Israëlisch auteur, geb. 1948)	(geen tweeklank; eigennaam, gebruikelijke spelling)

De tweeklank oi

Spellingregels:

• [Regel *.4] De tweeklank [oi] wordt in principe gespeld oi.
   
• Uitzondering:
  [Regel *.5] In het woord goj en daarvan afgeleide woorden (gojs, sjabbesgoj) is de gebruikelijke spelling met oj gehandhaafd.

Voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[oi]	oi	(Jiddisj:) Mendele Moicher Sforim (Jiddisj en Hebreeuws auteur, 1835-1917)   raboisai ('mijne heren!')   soides (meervoud van 'sod' = geheim, mystieke uitleg Bijbeltekst)   Toire (Tora, godsdienstige literatuur)	(basisspelling) [regel *.4]	Help, 2.3.3.7
	(oj)	(Hebr./ Jiddisj:) goj (niet-jood) (Jiddisj- Ned.:) gojs (niet-joods) (Jiddisj:) sjabbesgoj (goj die op sjabbat vuur en licht in joodse huizen verzorgt)	(traditionele spelling) [regel *.5]

De tweeklanken au en ou

Spellingregels:
De tweeklanken -ou- en (in enkele gevallen) -au- komen voor in het Jiddisj:

• [Regel *.6] Bij Jiddisje woorden met spelling -ou- is er vaak in andere taaleigens een pendant met -o-. Bijvoorbeeld: kousjer = koosjer; Toure = Tora.
   
• [Regel *.7] Enkele Jiddisje woorden hebben spelling -au-. Dan is er vaak een pendant in het Duits. Bijvoorbeeld sjaukelen.

Opmerking:
Woorden met -au- zijn zeldzaam: Sofeer heeft uit het Jiddisj alleen kaulisj ('bep. brood'), kesause/kesausies ('Curaçaos'), klaus ('leerhuis'), Klaus ('Praagse synagoge') en sjaukelen ('schommelend bidden').
Verder staat -au- in de gangbare versie van enkele Bijbelse namen (Arauna, Esau, Saul).

Voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[au], [ou]	ou	(Jiddisj:) brouges (boos)   pesoules (afval; geslachtsziekte)   Toure (Tora, godsdienstige literatuur) (Asjkenaz. Hebr.:) Touro (Tora, godsdienstige literatuur)	[regel *.6]	Help, 2.3.3.7
	au	(Jiddisj:) kaulisj (sjabbatbrood met rozijnen)   klaus (klein leerhuis)   sjaukelen (schommelend bewegen bij het gebed)	[regel *.7]

Medeklinkers

1. De g-klank: spelling ch of g?
2. De f-klank: spelling f of ph?
3. De h-klank: niets, h of ch?
4. De j-klank: spelling j, i of niets
5. De k-klank: spelling: k of q?
6. De sisklanken: s, z, sj, ts, zj, tsj
   1. De s-klank
   2. De z-klank
   3. De sj-klank
   4. De ts-klank
7. De t-klank: spelling t of th?
8. De w-klank: spelling w of v?
9. Enkele of dubbele medeklinker?

De g-klank: spelling ch of g?

Spellingregels:
Harde [g]-klank (als in 'gracht'):

• [G.1] Schrijf een harde g-klank in principe -ch- ('basisspelling')
• [G.2] behalve waar traditioneel een -g- wordt geschreven (gein, goochem).

Zachte [g]-klank (als in Engels 'good'):

• [G.3] Een zachte g-klank wordt geschreven -g- (gemieles).

Voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[ch] [harde g]	ch	(Hebr.:) chazan (voorzanger in synagoge) (Jiddisj:) achenebbisj ('helaas!'; armoedig, zielig)   boocher (ongehuwde knaap)   brooche (zegenspreuk)   chesjiewes (liefje)   chevroese (studiegenoot, gezelschap)	(basisspelling) [regel G.1]	Help, 2.3.5.1
	g	(Jiddisj:) gein (lol)   gotspe (brutaliteit)   sjoege (kennis, benul; antwoord)   toges (achterwerk) (Bargoens:) gabber (makker)   gajes (geboefte)	(traditionele of gebruikelijke spelling is gehandhaafd) [regel G.2]
[ğ] [zachte g]	g	(Jiddisj:) gemieles (weldadigheid; bep. steun, zorg)	(zachte g-klank) [regel G.3]

 

Let op (omzetting van woorden uit het Engels):
Als in het Engels een ch geschreven wordt, kunnen daarmee twee klanken zijn bedoeld:
de tsj (als in check) en de ch (als in Loch Ness, kachel).

• In Jiddisje woorden staat ch voor de klank tsj.
  Voorbeeld: (Engels) cholent = (Sofeer) tsjolent (warm gerecht op sjabbat).
• In het Hebreeuws is de klank [tsj] ongebruikelijk. Als in woorden van Hebreeuwse herkomst in het Engels de spelling ch wordt gebruikt, is dus de klank [ch] bedoeld. Voorbeeld (Engels) chazzan = (sofeer) chazan.

Let op: -ig of -ik

Jiddisje bijvoeglijke naamwoorden die eindigen op joed+koef, worden in Sofeer in de regel gespeld met de uitgang -ik.

Voorbeelden: fleischik ('met vlees bereid'), pesachdik ('behorend bij Pesach').

Uitzondering: milchig ('met melk bereid').

De f-klank: spelling f of ph?

Spellingregels:

• [Regel F.1] De klank [f] wordt in principe geschreven als f ('basisspelling').
   
• Uitzondering:
  [Regel F.2] Er wordt geschreven ph in enkele eigennamen waar die spelling gebruikelijk is:

  Mokum Aleph (joods cultureel centrum),
  Samuel Sarphati (Amsterdamse arts, 1813-1866).

De h-klank: niets, h of ch?

Spellingregels:
De uitspraak bepaalt de spelling:

• [H.1] Een h die niet wordt uitgesproken, wordt niet geschreven.
  Voorbeeld: Tora (niet: Torah).

  [H.1a] Ook direct na een t wordt in principe geen h meer geschreven. Zie: t of th.
   

• [H.2] Wordt een h-klank uitgesproken, dan wordt h geschreven.
  Voorbeeld: Haifa (Israëlische havenstad).
   
• [H.3] Wordt een ch-klank bedoeld, dan wordt geschreven ch of g.
  Voorbeeld: Chefa (Hebr. vorm van Haifa).

Uitzondering:

• [H.4] In eigennamen wordt een afwijkende spelling die gebruikelijk is, gehandhaafd: Tsiwoth Hashem; Beth Haim en Ets Haim (uitgesproken: Chajiem).

Opmerkingen:

1. Het Hebreeuwse lidwoord ha ('de', 'het') wordt aan het volgende woord vastgeschreven. Bijvoorbeeld tov 'goed', hatov 'het goede'.
Als u een woord dat begint met ha- in Sofeer wilt opzoeken, vindt u het misschien alleen zónder voorgevoegd ha-.
Bijvoorbeeld hamelech ('de koning') ontbreekt in Sofeer, maar wel treft u daarin melech ('koning') aan.

 

2. Let op (omzetting van woorden uit het Engels):
In het Engels kan de letter h staan voor drie klanken:

• Meestal is simpelweg een [h]-klank bedoeld.
• Soms geeft de h een [ch]-klank aan (een gebruikelijker Engelse spelling is dan echter ch). Waar een [ch]-klank is bedoeld, schrijft Sofeer in de regel ch.

  Voorbeelden:

  Engels Hanukkah wordt in Sofeer Chanoeka;

  Engels Hassidism wordt in Sofeer chassidisme;

  Engels hazzan wordt in Sofeer chazan.

• Aan het eind van een woord wordt de h niet uitgesproken.

  Uitzondering

  In Engels Manoah is de klank [ch] bedoeld, in Sofeer correspondeert hiermee Manoach.

De j-klank: spelling j, i of niets

Spellingregels:

• [Regel J.1] Een j-klank aan het begin van een lettergreep wordt gespeld j.
   
• [Regel J.2] Een j-klank tussen twee klinkers wordt gespeld j.
   
• [Regel J.3] Een j-klank aan het einde van een lettergreep en in de tweeklanken ai en oi wordt gespeld i

  Uitzondering:
  Het woord goj en afleidingen daarvan behouden de gebruikelijke spelling met j. Zie bij de tweeklanken.
   

• [Regel J.4] De j-klank die hoorbaar is in -ia-, -io-, -ioe- en dergelijke wordt niet geschreven.

Voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[j]	j	(Hebr.:) jotserot (hymnen, op feestdagen)   minjan (quorum voor synagogedienst: tien mannen)   Netanjahoe (Israëlisch politicus)	(j-klank aan begin lettergreep) [regel J.1]	Help, 2.3.4.1
		(Hebr.:) Chaja (vrouwelijke voornaam) (Jiddisj:) lajenen (gezongen voordracht Toratekst) (Bargoens:) attenoje (krachtterm, 'Heer!')   behoje (vrouwelijk schaamdeel)	(j-klank tussen klinkers) [regel J.2]
	i	(Hebr.:) Adonai (Heer)   paitan (dichter van feesthymnen)   Sinai (Hebr. vorm van 'Sinaï') (Aramees:) baraita (bepaalde juridische uitspraak)	(j-klank aan einde lettergreep) [regel J.3]
	(niets)	(Hebr.:) alia (emigratie naar Israël; oproeping voor Toralezing)   Iov (Hebr. vorm van 'Job')   pioet (hymne voor feestdagen)   pria (vruchtbaarheid; besnijdenis)	(j-klank in -ia-, -io-, etc.) [regel J.4]

Opmerkingen:

 

Let op (omzetting van woorden uit het Engels):
Sofeer spelt j waar het Engels y (na een medeklinker) heeft.
Dus: (Engels:) Netanyahu → (Sofeer:) Netanjahoe (Israëlisch politicus).

Waar het Engels klinker+y schrijft (ay, ey of oy), is een tweeklank of lange klinker bedoeld:

• Waar het Engels ay schrijft, heeft Sofeer ai of ei.
• Waar het Engels ey schrijft, heeft Sofeer ej of ei.
• Waar het Engels oy schrijft, heeft Sofeer oi.
• Waar het Engels iya schrijft, heeft Sofeer ia [ regel J.4].
  Voorbeeld: Engels sufganiyah = Sofeer soefgania.

De k-klank: spelling: k of q?

Spellingregels:

• [Regel K.1] De klank [k] of [q] wordt in principe geschreven als k ('basisspelling'). Voorbeeld: kal.
  Uitzondering:
  • [Regel K.2] Met een q worden geschreven de grammaticale term qeree en de plaatsnaam Qumran (naast Koemraan).

Let op: -ik of -ig
Jiddisje bijvoeglijke naamwoorden die eindigen op joed+koef, worden in Sofeer in de regel gespeld met de uitgang -ik.

• Voorbeelden: fleischik ('met vlees bereid'), pesachdik ('behorend bij Pesach').

Uitzondering: milchig ('met melk bereid').

De sisklanken: s, z, sj, ts, zj, tsj

Spellingregels:

• Basisregels:
  1. Spel fonetisch:
     1. s-klank = s;
     2. z-klank = z;
     3. sj-klank = sj;
     4. ts-klank = ts;
     5. zj-klank = zj;
     6. tsj-klank = tsj.
  2. Na een korte (beklemtoonde) klinker worden s of z verdubbeld: ss, zz.
      
• Uitzondering:
  In eigennamen kunnen afwijkende, ingeburgerde, spellingen worden gehandhaafd.

 

Let op (omzetting van woorden uit het Engels):

• Waar in het Engels sh of sch geschreven wordt, correspondeert daarmee in Sofeer sj.
• Waar in het Engels in woorden van Hebreeuwse of Jiddisje oorsprong ch geschreven wordt, is daarmee in het algemeen niet de klank [tsj] bedoeld (zoals in church), maar de [ch] van kachel.

  Uitzondering zijn alleen Jiddisje woorden, waar [tsj] wordt geschreven als tch.
  Voorbeelden: tcholent (Sofeer: tsjolent), mentch (Sofeer: mentsj).

• Overigens kan de weergave in het Engels van Hebreeuwse sisklanken nog wel eens variëren. Dat bemoeilijkt omzetting naar de spelling van Sofeer. Wij adviseren om zo veel mogelijk van de oorspronkelijke spelling in het Hebreeuws uit te gaan.
   

 

Let op (omzetting van woorden uit het Duits):

Als in het Duits een z geschreven wordt, is de klank ts bedoeld en correspondeert daarmee in Sofeer ts.
Als in het Duits een s geschreven wordt om de klank z aan te geven, correspondeert daarmee in Sofeer z.
Als in het Duits een sch geschreven wordt, correspondeert daarmee in Sofeer sj.

De s-klank

Spellingregels:

• [Regel S.1] Basisregel: spel fonetisch: [s] = s.
   
• [Regel S.2] Na korte klinker (vooral na een beklemtoonde korte klinker): ss.
  • Uitzondering:
    [Regel S.3] de zogeheten "nomina segolata" hebben enkele s.

Voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[s]	s	(Hebr.:) Hasor * (Bijbelse plaatsnaam)   masora * (vastlegging Hebreeuwse Bijbeltekst)   moesaf * (extra offer, gebed)   nisan * (maand maart-april)	(basisregel: fonetisch, [s] = s) [regel S.1]	Help, 2.3.5.2
		(Hebr.:) chesed (trouw, genegenheid)   --- (---)	("nomina segolata") [regel S.3]	Help, 2.3.5.3
	ss	(Jiddisj:) chassene (bruiloft)   --- (---)	(na korte klinker) [regel S.2]	Help, 2.3.5.3

* klemtoon varieert.

De z-klank

Spellingregels:

• [Regel S.4] Basisregel: spel fonetisch: [z] = z.
   
• [Regel S.5] Na een korte (beklemtoonde) klinker wordt de z verdubbeld: zz.
   
• [Regel S.6] In eigennamen kan een afwijkende, ingeburgerde, spelling worden gehandhaafd.

Voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[z]	z	(Hebr.-Ned.:) Jeruzalem (Bijbelse stad; hoofdstad Israël) (Bargoens:) gozer (kerel)   penoze (onderwereld; prostitutie)	(basisregel: fonetisch, [z] = z) [regel S.4]	Help, 2.3.5.2
	zz	(Hebr.-Ned.) Uzzia * (Bijbelse naam) (Jiddisj:) azzesponem (brutale vlerk)   mazzel (geluk)	(na korte klinker) [regel S.5]	Help, 2.3.5.2

* klemtoon varieert.

De sj-klank

Spellingregels:

• [Regel S.7] Basisregel: spel fonetisch: [sj] = sj.
  Uitzonderingen:
  • [Regel S.8a] In eigennamen worden afwijkende, ingeburgerde, spellingen (zoals sch, sh, etc.) gehandhaafd.
     
  • [Regel S.8b] Meerkeuze:
    Volgens het Groene Boekje mogen de woorden:

    Falasja, Sjoa, sjlemiel (sjlemielig, sjlemieltje)

    ook met s(c)h gespeld worden:

    Falasha, Shoah, schlemiel (schlemielig, schlemieltje)

Voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[sj]	sj	(Hebr.:) Falasja (Ethiopische jood)   sjibbolet (kenmerk, symbool)   Sjoa (uitroeiing joden, Holocaust) (Jiddisj:) sjlemiel (sukkel, pechvogel)	(basisregel: fonetisch, [sj]= sj) [regel S.7]	Help, 2.3.5.2
	(sh)	Gershom Scholem (Duits-Israëlisch godsdiensthistoricus, 1897-1982)   --- (---)	(eigennaam: gebruikelijke spelling) [regel S.8a]
	(sch)	Gershom Scholem (Duits-Israëlisch godsdiensthistoricus, 1897-1982)   --- (---)	(eigennaam: gebruikelijke spelling) [regel S.8a]

* klemtoon varieert.

Opmerkingen:

1. Sofeer spelt sj waar het Engels sh heeft. Dus: (Engels:) Sharon → (Sofeer:) Sjaron (Israëlisch politicus).
2. Er is soms wisseling tussen s en t. Voorbeeld: arba kanfot - arbe kanfes - arbang kanfous.
3. Er is soms wisseling tussen s en sj. Voorbeeld sabbat - sjabbat.

De ts-klank

Spellingregels:

• [Regel S.9] Basisregel: spel fonetisch: [ts] = ts.
• [Regel S.10] In eigennamen kan een afwijkende, ingeburgerde, spelling (zoals tz, z, etc.) worden gehandhaafd. Voorbeeld Arzenu, Leibowitz.

Voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[ts]	ts	(Hebr.:) Erets Jisraël (het land Israël)   tsietsiet (gedenkkwast aan gebedskleed) (Jiddisj:) moutse (zegenspreuk; stukje brood)	(basisregel: fonetisch, [ts] = ts) [regel S.9]	Help, 2.3.5.2
	(z)	(Hebr.:) Arzenu (internationale zionistische organisatie)   Poale Zion * (internationale zionistische organisatie)	(eigennaam: gebruikelijke spelling) [regel S.10]
	(tz)	Jesjajahoe en Nechama Leibowitz (Letse geleerden, broer en zus)

* klemtoon varieert: ook Zion.

De t-klank: spelling t of th?

Spellingregels:

• [Regel T.1] De klank [t] wordt in principe geschreven als t ('basisspelling').
  Uitzonderingen:
• [Regel T.2] th wordt geschreven in enkele eigennamen waar die spelling gebruikelijk is, merendeels namen van instellingen met 'Beth' (zie toelichting Beth / Bet / Beet / beet / Beit).
   

• [Regel T.3] Meerkeuze: Volgens het Groene Boekje mogen de woorden:

  behemot, Goliat, leviatan, Metusalem en Tora (ook Simchat Tora)

  ook met th gespeld worden

  behemoth, Goliath, leviathan, Methusalem en Thora (en Simchat Thora).

Toelichting Beth / Bet / Beet / beet / Beit:

Een traditionele spelling met th is gehandhaafd in de volgende eigennamen:

• Vooral namen met 'Beth' van instellingen en organisaties in Nederland of Israël. Zie de lijst hieronder.
  Echter:
  • een paar instellingsnamen worden gespeld "Bet" (Bet Hillel, Bet Menoecha) of "Beet" (Beet Hamikdasj, Sjien Beet).
  • Bijbelse plaatsnamen heten niet "Beth" maar "Bet" (gangbare versie) of "Beet" (transcriptieversie).
  • niet-eigennamen (Hebreeuwse 'soortnamen') worden steeds gespeld "beet" (zonder hoofdletter). Let op spellingverschillen als beet chajiem (algemene aanduiding voor 'begraafplaats') tegenover Beth Haim (naam van een specifieke begraafplaats).
• Andere namen met th zijn:
  • Ruth (Bijbelse persoon; Bijbelboek; voornaam),
  • B'nai B'rith, Le-ezrath Ha-am, Le-ezrath Ha-jeled, Megadlé Jethomim, Meschibath Nefesch, Tsiwoth Hashem (joodse organisaties),
  • Bibliotheca Rosenthaliana (judaïca-bibiliotheek, Amsterdam),
  • Theodor Herzl, Meïr ben Baroech van Rothenburg (persoonsnamen).
• Opmerking: Betel en Betesda worden elders ook wel gespeld met th.

Overzicht Beth / Bet / Beet / beet / Beit (uitvouwtabel)

schrijf "Beth" in:	schrijf "Bet" in:	schrijf "Beit" in:	schrijf "Beet" in:	schrijf "beet" in:
Beth Ami (sociaal centrum, Amsterdam) Beth Haim (begraafplaats, Ouderkerk) Beth Halochem (militair revalidatiecentrum) Beth Hatefutsoth (museum, Tel Aviv) Beth Hatsafon (liberaal-joodse gemeente, Noord-Nederland) Beth-Jacob (religieuze meisjesscholen) Beth Joles (Nederlands tehuis, Haifa) Beth Juliana (Nederlands tehuis, Herzlia) Beth Shalom (tehuis, Amsterdam) Beth Simcha (ouderenorganisatie, Amsterdam) Beth Yeshua (Messiasbelijdende joden in Nederland) Jesode Hatora Beth-Jacob (orthodox-joodse school, Antwerpen)	Betel, Bet-Haggilgal, Betlehem, Bet-San, Bet-Semes (Bijbelse plaatsnamen, gangbare versie)   Bet Hillel (joods studentencentrum)   Bet Menoecha (bejaardenzorg, Amsterdam)	Beit Ha'Chidush (joodse gemeente te Amsterdam)	Beet El, Beet Hagilgal, Beet Lechem, Beet Sjean (Beet Sjan), Beet Sjemesj (Bijbelse plaatsnamen, transcriptieversie)   Beet Alfa (plaatsnaam in Israël)   Beet Habechira, Beet Joseef (boektitels)   Beet Hamikdasj (Beet Mikdasj) (tempel Jeruzalem)   Sjien Beet (veiligheidsdienst Israël)	alef beet (alfabet) av beet dien (hoofd van rabbinale rechtbank) beet (ook: bet) (tweede letter alfabet; huis) beet chajiem (begraafplaats) beet dien (rabbinale rechtbank) beet habechira (tempel Jeruzalem) beet (ha)knesset (synagoge) beet (ha)midrasj (leerhuis voor Torastudie) beet kevarot (begraafplaats) beet olam (begraafplaats) beet tefila (synagoge)

De w-klank: spelling w of v?

Spellingregels:

• [Regel W.1] De klank [w] wordt in het algemeen als v geschreven ('basisspelling').
  Er wordt echter geschreven w in de volgende gevallen:
• [Regel W.2] In gevallen waar spelling met w gebruikelijk is (Jahweh, mitswa, kislew, ziw).
   
• [Regel W.3] Bij woorden uit het Hebreeuws die met een [w]-klank beginnen (vaak het Hebreeuwse woord 'w'= 'en'): Wajikra, wav.
   
• [Regel W.4] Bij woorden uit het Jiddisj in de volgende gevallen:
  • [Regel W.4a] als het corresponderende Duitse woord een w heeft: alterwetsj.
  • [Regel W.4b] woorden met de klank van tswej wovven;
    • echter
      [Regel W.4c] niet aan het eind van een woord (dan spelling v).

Voorbeelden:

klank:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
[w], [v]	v	(Hebr.:) aveel (rouwende)   chelev (dierlijk vet, verboden te eten)   eroev (lokale ontheffing van zeker sjabbatsgebod)   Hatikva (Israëlisch volkslied)   Ivriet (Modern-Hebreeuws)   jesjiva (Talmoedschool)   jisjoev (Joodse bevolking in Palestina vóór 1948)   malach hamavet (doodsengel)   marchesjvan * (maand, oktober-november)   Moree Nevoechiem ('Gids voor verdwaalden', boek Maimonides)   Ovadja (Bijbelse naam, Obadja)   sjevariem (bepaalde sjofartoon)   teva (ark en podium in synagoge)   tevet * (maand, december-januari)   Tisja Beav (bepaalde vastendag)   tora sjebichtav (de vijf boeken van Mozes, Tora)   veet (tweede letter van Hebr. alfabet) (Aramees:) chavroeta (studiegenoot, gezelschap) (Jiddisj:) bekoved (keurig, eervol)   keiveroves (begraafplaats)   mazzel tov ('geluk gewenst!')	(basisspelling) [regel W.1]	Help, 2.3.4.2
	w	(Hebr.:) dien wechesjbon (rekening en verantwoording)   wav (zesde letter van Hebr. alfabet)   Wajikra ('en Hij riep': Bijbelboek Leviticus)   widoei (schuldbelijdenis in synagoge)	(begin-w, vaak = Hebreeuwse woord "en") [regel W.3]
		Jahweh (een chr. lezing van Hebr. Godsnaam 'JHWH') (Hebr.:) mitswa (gebod, goede daad)   sjwa (toonloze klinker) (Jiddisj:) mikwe (ritueel bad)	(traditionele of gebruikelijke spelling is gehandhaafd) [regel W.2]
		(Jiddisj:) alterwetsj (ouderwets)   gewalt ('help!')   sjwarts (orthodox)   waibertefille (gebedenboek voor vrouwen)	(Jiddisj, Duits heeft 'w') [regel W.4a]

* klemtoon varieert.

Let op: er is wisseling tussen v en b: (Hebr.-Ned.) Obed-Edom = (Hebr.) Oveed Edom (Bijbelse naam).

Enkele of dubbele medeklinker?

Spellingregels:

• [Regel X.1] Een medeklinker wordt verdubbeld na een korte (beklemtoonde) klinker ('basisspelling').
  Voorbeelden: mazzel, sjivve, Tsennerenne.
  Echter géén verdubbeling in de volgende twee gevallen:
  • [Regel X.2] Bij de zogeheten "nomina segolata" (en vergelijkbare woorden) blijft verdubbeling achterwege.
    Voorbeeld: chesed.
     
  • [Regel X.3] Het Hebreeuwse schriftteken 'dageesj forte' ('verdubbelingsdageesj') wordt in Sofeer niet door een verdubbeling weergegeven.

  
  Meerkeuze:
  Het woord kiboetsnik mag volgens het Groene Boekje ook met dubbel b gespeld worden: kibboetsnik.

Voorbeelden:

kwestie:	schrijf:	in (bijv.):	vanwege:	toelichting:
verdubbeling van medeklinker na korte klinker	(wel verdubbeling:)	(Hebr.:) abba (vader) (Jiddisj:) challe (gevlochten sjabbatbrood)   chammer (ezel)   Channeke (Inwijdingsfeest, Hebr. Chanoeka)   chassene (bruiloft)   mazzel (geluk)   melammed (leraar)   sjabbes (sjabbat, joodse rustdag)   sjivve (rouwperiode van zeven dagen)   Tsennerenne (naam van Bijbelparafrase in het Jiddisj) (Aramees-Ned.:) mammon (geld, rijkdom)	(basisspelling) [regel X.1]	Help, 2.3.5.3
	(geen verdubbeling:)	(Hebr.:) chesed (trouw, genegenheid)   derech (weg, pad)   even (steen)   kever (graf)   nefesj (ziel, persoon) (Hebr./ Jiddisj:) erets (land, aarde)   jeled (kind)	("nomina segolata") [regel X.2]
		(Hebr.:) aseret hadibrot ('de tien woorden', tien geboden)   tiferet (schoonheid, versiering)	(woorden vergelijkbaar met de "nomina segolata") [regel X.2]

 

Let op (omzetting van woorden uit het Engels):

In het Engels wordt soms een dubbele medeklinker geschreven waar Sofeer een enkele medklinker schrijft omdat de voorafgaande klinker niet onmiskenbaar kort is. Voorbeelden:

• Engels: chazzan, maar Sofeer chazan;
• Engels chuppah, maar Sofeer: choepa;
• Engels: kiddush, maar Sofeer kidoesj.

Overige spellingkwesties

1. Accenttekens
2. Trema en apostrof
3. Koppelteken
4. Hoofdletters
5. Woordkeuze

Accenttekens

Spellingregels:

• [Regel X.4] Het accent grave wordt alleen gebruikt om een è-klank aan het eind van een woord aan te duiden:
  Voorbeelden: hazè, Menasjè. Zie spellingregels è.
   
• Voor gebruik van de trema, zie hieronder.

Andere accenttekens worden niet gebruikt in Sofeer.

Meer informatie

• "Groene Boekje", 4. Accenttekens.
• Sofeer Help, 2.3.6.1.

Trema en apostrof

Spellingregels:

• [Regel X.5] Trema. In woorden als haäm of baäl (waar in het Hebreeuws een alef of ajin tussen twee klinkers staat) schrijft Sofeer een trema. De trema dient om zogeheten "klinkerbotsing" te voorkomen.

  Elders, bijvoorbeeld in het Engels, wordt daar soms een apostrof geschreven (ha'am, ba'al).
   

• [Regel X.6] Apostrof. Een spelling met apostrof is in Sofeer alleen gehandhaafd in enkele eigennamen waar de schrijfwijze met apostrof gebruikelijk is: Na'amat, Zichron Ja'akov. Ook in Beit Ha'Chidush, B'nai B'rith, B'Tselem.

Meer informatie

• "Groene Boekje", 7. Klinkerbotsing.
• Sofeer Help, 2.3.6.3.

Koppelteken

Spellingregel:
Een koppelteken (verbindingsstreepje) wordt spaarzaam gebruikt, namelijk alleen waar het Groene Boekje het voorschrijft.

• [Regel X.7] Dus géén streepje in de volgende gevallen:
  • Op plaatsen waar het Hebreeuwse verbindingsstreepje 'makeef' staat. Sofeer schrijft daar een spatie.
  • Hebreeuwse voorvoegsels worden zonder koppelteken aan het hoofdwoord vast geschreven: lehavdiel, niet le-havdiel.
     
• [Regel X.8] Wel een streepje waar dat gebruikelijk is:
  • in traditionele Bijbelse namen: Aram-Neharaïm, Baäl-Chasor, Ben-Oni, etc.
  • in namen van organisaties: Beth-Jacob, Haboniem-Dror, Le-ezrath Ha-am, Le-ezrath Ha-jeled, Sar-el, Sch.-Anski, e.d.
  • in eigennamen: Sj. An-Ski

Meer informatie

• "Groene Boekje", 6. Los, aaneen of met een koppelteken?
• Sofeer Help, 2.3.6.2.

Hoofdletters

Spellingregels:

• [Regel X.9] Middenin een woord wordt geen hoofdletter geschreven.
  Voorbeeld: Risjon Letsion (niet: Risjon leTsion).
   
• [Regel X.10] Uitzondering zijn alleen enkele eigennamen, waar de traditionele schrijfwijze gehandhaafd is:
  Beit Ha'Chidush, B'Tselem.

Opmerking:
De voorvoegsels ben en bar [= 'zoon van'] in eigennamen krijgen een hoofdletter als er géén voornaam aan voorafgaat.
Voorbeelden: David ben Goerion; premier Ben Goerion.

 

Let op:
in het Engels hebben de namen van joodse maanden een hoofdletter, in het Nederlands niet.

Meer informatie

• "Groene Boekje", 16. Hoofdletters of kleine letters?
• Sofeer Help, 2.3.6.4.

Woordkeuze

Van veel woorden in Sofeer bestaan meerdere vormen, bijvoorbeeld een Hebreeuwse en een Jiddisje vorm, of - bij Bijbelse namen - een ingeburgerde Nederlandse vorm en een "transcriptie"-vorm (die de uitspraak in het Hebreeuws weergeeft). Het getuigt van beschaving als u in zulke gevallen steeds de juiste vorm in de juiste context gebruikt.

Onderstaande tabel geeft hiervan voorbeelden;

• kolom 1 ('Hebreeuws-Nederlands') omvat de Sofeer-kwalificaties Hebreeuws-Nederlands en Hebreeuws-Nederlands (gangbare versie);
• kolom 2 ('Hebreeuws') omvat de Sofeer-kwalificaties Hebreeuws en Hebreeuws (transcriptieversie).

De voorbeelden zijn illustratief voor de systematische verschillen in uitspraak en klemtoon tussen de diverse taaleigens. Bijvoorbeeld

• Hebreeuws -t wordt in Asjkenazisch Hebreeuws en Jiddisj -s;
• Asjkenazisch Hebreeuws -ou- correspondeert met Hebreeuws -o-; etc.

In enkele gevallen verschillen de parallelle vormen enigszins in betekenis.

Voorbeelden woordkeuze (uitvouwtabel)

Hebreeuws- Nederlands	Hebreeuws	Asjkenazisch Hebreeuws	Sefardisch (Port.) Hebr.	Jiddisj	overig	(betekenis)
Abel	Hevel	-	-	-	-	(Bijbelse naam: broer van Kaïn)
-	afikoman	afikoumon	-	afikomen	-	(bep. stuk matse bij sedermaaltijd)
-	am haärets	am hoörets	-	amorets	-	(onwetende, domkop)
amen	ameen	-	-	omein	-	('het zij zo')
-	arba kanfot	arbang kanfous	-	arbe kanfes	-	(gebedskleed)
bima	bima	-	-	bieme	-	(podium in synagoge)
-	briet	bries	-	bries	-	(verbond; besnijdenis)
-	chameets	chomeits	-	chomets	-	(gegist deeg)
Chanoeka	Chanoeka	-	-	Channeke	-	(Inwijdingsfeest)
-	chaveer	chover	-	chavver	(Bargoens:) gabber	(vriend; lid)
-	chevra	-	chebra	chevre	-	(godsdienstig genootschap)
Eva	Chawa	-	-	-	-	(Bijbelse naam: eerste vrouw)
-	gemiloet chesed	gemieloes chesed	-	gemieles chesed	-	(weldadigheid; steunfonds)
halleluja	haleloeja	-	-	-	(Hebr.-Latijn:) alleluja	('prijst de Heer')
Haman	Haman	-	-	Homen	-	(Perzische naam in Bijbel)
Jakob	Jaäkov	-	-	Jankev	-	(aartsvader; eigennaam)
-	Jom Kipoer	Joum Kippoer	-	Jomkipper	-	(Grote Verzoendag)
-	kahal, kehila	kehillo	-	kaal, kehille, kille	-	(joodse gemeente)
-	Kol Nidree	Kol Nidrei	Kal Nidree	Kol Nidre	-	(bep. gebed)
-	matseva	matseivo	-	matseive	-	(grafsteen)
-	mazal tov	-	mazaal tob	mazzel tov, mazzeltof	-	('geluk gewenst!')
messias, Messias	masjiach	-	-	Mesjieëch	-	(gezalfde; Verlosser)
mezoeza	mezoeza	mezoezo	-	mezoeze, mezozze	-	(kokertje aan deurpost met Bijbelse geboden)
-	Mi Sjeberach	-	Mi Sjeberach	Miesjebeirech	-	(bep. gebed)
-	motsi	moutsie	-	moutse	-	(zegenspreuk bij het brood; stukje brood)
-	parasja	-	parasa	parsje	-	(deel van Toraperikoop)
parnas	-	-	parnaas	parnes	-	(bestuurder van joodse gemeente)
rabbi, rabbijn	-	-	-	rebbe	(Aramees:) raban	(joods leraar)
sabbat	sjabbat	sjabbos	saba	sjabbes	-	(joodse rustdag)
Sion, Zion	Tsio	-	-	-	-	(Jeruzalem; joodse volk)
-	sjamasj	-	samaas	sjammes	-	(koster van joodse gemeente; aansteeklicht op chanoekalamp)
-	sjidoech	sjidoech	-	sjiddech	-	(arrangeren van huwelijk; aldus ontstane relatie)
-	tefila	tefillo	-	tefille	-	(gebed; gebedenboek)
-	Tora	Touro	-	Toire, Toure	-	(godsdienstige literatuur; eerste vijf bijbelboeken)
-	trefa	-	-	treife	(Hebr.-Surinaams:) treef	(ritueel niet-geoorloofd; taboe)

Omzetting schrijfwijzen naar Sofeer

1. Omzetting vanuit Hebreeuws naar Sofeer
2. Omzetting vanuit Jiddisj naar Sofeer
3. Omzetting vanuit Engels naar Sofeer

Omzetting vanuit Hebreeuws naar Sofeer

Deze omzettingstabellen zijn ontleend aan Sofeer Help 2.2.2 en gaat uit van de uitspraak van het Hebreeuws die in het Nederlandse taalgebied als referentie geldt, namelijk de Sefardische uitspraak in de huidige staat Israël.

Rechts is een kolom toegevoegd met een indicatie van de fonetische uitspraak. Op Wikipedia staat een overzicht van Hebreeuwse letters.

Transcriptie van Hebreeuws: medeklinkers (uitvouwtabel)
Voor het overzicht is er links een kolom toegevoegd waarin de vormen die als sluitletter dienen apart zijn gezet.

sluitletter	letter (klank)	naam	transcriptie	Engels	IPA
	א	alef	- [1]	- [1]	/ʔ/
	בּ	beet	b	b	/b/
	ב	veet	v	v	/v/
	ג	gimel	g	g	/g/
	ד	dalet	d	d	/d/
	ה	hee	h	h	/h/
	ו	wav	v, w [2]	v	/v/,/w/
	ז	zajin	z	z	/z/
	ח	chet	ch [3]	ḥ	/χ/
	ט	tet	t	t	/t/
	י	joed	j	y, i [4]	/j/
כּ	ךּ	kaf	k	k	/k/
כ	ך	chaf	ch [3]	kh	/χ/
	ל	lamed	l	l	/l/
מ	ם	mem	m	m	/m/
נ	ן	noen	n	n	/n/
	ס	samech	s	s	/s/
	ע	ajin	- [1]	- [1]	/ʔ/
	פּּ	pee	p	p	/p/
פ	ף	fee	f	f	/f/
צ	ץ	tsadi	ts	ẓ	/ts/
	ק	koef	k	k	/k/
	ר	reesj	r	r	/r/
	שׂ	sien	s	s	/s/
	שׁ	sjien	sj	sh	/ʃ/
	ת	tav	t	t	/t/

Noten:

1.	Zie 2.3.2 Beginselen onder 2.3.2.2.↑
2.	Zie 2.3.4.2  w of v?.↑
3.	Zie 2.3.5.1  ch of g?.↑
4.	Zie 2.3.4.1  j of i?. De joed wordt in het Engels in de regel weergegeven met y, maar aan het eind van een woord met i.↑

Transcriptie van Hebreeuws: klinkers (uitvouwtabel)
De eerste kolom toont de gebruikelijke klinkertekens op zichzelf, in de tweede zijn ze als voorbeeld waar mogelijk geschreven bij de medeklinkerletter ב.

klinkerteken	met letter	naam	transcriptie	Engels	IPA
ָ	בָ	kamats gadol	a [5]	a	/aː/
ָ	בָ	kamats katan	o [5]	a	/o/
ֳ	בֳ	chataf kamats	o [5]	(?) [6]	/o/
ַ	ַב	patach	a	a	/a/
ֲ	בֲ	chataf patach	a	a	/a/
ֵ	בֵ	tseree	e, ee [7]	e	/eː/
ֶ	בֶ	segol	e (è), ee [7]	e	/ɛ/, /e/
ֱ	בֱ	chataf segol	e	e	/e/
ִ	בִ	chiriek	i, ie [8]	i	/i/
ׁ	ׁב	cholam	o	o	/oː/
ֻ	בֻ	koeboets	oe	u	/u/
ּ	וּ	sjoerek	oe	u	/uː/
ְ	בְ	sjwa	-, e [9]	-, e	/ə/

Noten:

5.	Zie 2.3.3.1  a of aa? en 2.3.3.2  o of oo?. Als het klinkerteken kamats wordt uitgesproken als [a], wordt het weergegeven met a. Het teken heet dan kamats gadol, 'grote kamats'. Als het wordt uitgesproken als [o] (wat gebeurt in een gesloten lettergreep zonder klemtoon), wordt het weergegeven met o. Het teken heet dan kamats katan, 'kleine kamats'.↑
6.	De chataf kamats komt weinig voor en ontbreekt in de Encyclopaedia Judaica.↑
7.	Zie 2.3.3.4  e of ee?. De segol wordt in het moderne Hebreeuws nogal eens uitgesproken als [ee].↑
8.	Zie 2.3.3.3  i of ie?.↑
9.	Zie 2.3.3.6  sjwa.↑

Omzetting vanuit Jiddisj naar Sofeer

Deze omzettingstabel is gebaseerd op Sofeer Help 2.2.3 en gaat uit van een uitspraak van het Oost-Jiddisj die min of meer algemeen wordt aangehouden en die ook in Nederland als referentie geldt. Voor het overzicht is er links een kolom toegevoegd waarin de vormen die als sluitletter dienen apart zijn gezet. Rechts is een kolom toegevoegd met een indicatie van de fonetische uitspraak. Op Wikipedia staat een vergelijking van Jiddisje en Hebreeuwse letters.

Transcriptie van Jiddisj (uitvouwtabel)

sluitletter	letter (klank)	naam	transcriptie	Engels	IPA
	א	alef	- [10]	- [10]	/ʔ/
	אַ	passech alef	a	a	/aː/
	אָ	kommets alef	o	o	/oː/
	בּ	beis	b	b	/b/
	בֿ	veis	v	v	/v/
	ג	gimel	g	g	/g/
	ד	dalet	d	d	/d/
	ה	hee	h	h	/h/
	ו	wov	oe	u	/uː/
	װ	tswej wovven	w, v [11]	v	/v/
	ױ	wov joed	oi	oy	/oj/
	ז	zajen	z	z	/z/
	זש	zajen sjien	zj	zh	/ʒ/
	ח	ches	ch [12]	kh	/χ/
	ט	tes	t	t	/t/
	י	joed	i, ie, j [13]	i, y [13]	/j/
	ײ	tswej joeden	ej	ey	/eːj/
	ײַ	passech tswej joeden	ai	ay	/aːj/
	כּ	kof	k	k	/k/
ך	כ	chof	ch [12]	k	/χ/
	ל	lamed	l	l	/l/
ם	מ	mem	m	m	/m/
ן	נ	noen	n	n	/n/
	ס	samech	s	s	/s/
	ע	ajen	e	e	/e/
	פּ	pee	p	p	/p/
ף	פֿ	fee	f	f	/f/
ץ	צ	tsaddi, tsaddek	ts	ts	/ts/
	ק	koef	k	k	/k/
	ר	reesj	r	r	/r/
	שׂ	sien	s	s	/s/
	שׁ	sjien	sj	sh	/ʃ/
	תּ	tof	t	t	/t/
	ת	sof	s	s	/s/

Noten:

10.	Zie Sofeer Help 2.3.2 Beginselen onder 2.3.2.2↑
11.	Zie Sofeer Help 2.3.4.2 w of v?↑
12.	Zie Sofeer Help 2.3.5.1 ch of g?↑
13.	Aan het begin van een woord "j", zie Sofeer Help 2.3.4.1 j of i?, anders "i" of "ie", zie Sofeer Help 2.3.3.3 i of ie?↑

Omzetting vanuit Engels naar Sofeer

Soms kunnen woorden niet rechtstreeks uit het Hebreeuws of Jiddisj worden omgezet, omdat alleen de Engelse weergave bekend is, bijvoorbeeld van internationale persbureaus. Die weergave is met onderstaande tabel, ontleend aan Sofeer Help 2.2.4 via transliteratie om te zetten in een Nederlandse weergave. De Sofeerspelling in de rechterkolom is een afgeleide van de in voorgaande hoofdstukken beschreven omzetting vanuit Hebreeuws en Jiddisj naar Sofeer.

Transcriptie uit Engels (uitvouwtabel)

spelling in het Engels	spelling in Sofeer
a	a, aa
ay	ai, ei
e	e, ee
ey	ej, ei
ḥ	ch
i	i, ie
kh	ch
o	o, oo
oy	oi
sh	sj
u	oe
v	v, w
y	j
ẓ of tz	ts
zh	zj

Omzetting vanuit andere Nederlandse schrijfwijzen

Naast de officiële spelling van de Taalunie en de spelling(-varianten) volgens Sofeer bestaan er in het Nederlandse taalgebied nog meer manieren om woorden uit het Hebreeuws en Jiddisj weer te geven. Onderstaande tabel, ontleend aan Sofeer Help 2.2.5, brengt de voornaamste verschillen in kaart die daarbij voorkomen. Met behulp hiervan kunnen woorden die elders anders zijn geschreven, in WikiWoordenboek of het woordenboek van Sofeer worden opgezocht. De Sofeerspelling in de rechterkolom is een afgeleide van de tabellen die al voor Hebreeuws en Jiddisj zijn gegeven.

Transcriptie uit Nederlands (uitvouwtabel)

andere Nederlandse schrijfwijzen	spelling in Sofeer
b	v
ch	g
e	geen e
g	ch
h	ch
ha aan het begin	geen ha aan het begin
h aan het eind	geen h aan het eind
k of kh	ch
ph	f
q	k
s, sch of sh	sj
th	t
u	oe
v	b of w
w	v of b
y	i of j
z	ts
dubbele letters	enkele letter
enkele letter	dubbele letters
koppelteken	geen koppelteken
apostrof	geen apostrof