stuk

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  stuk    (hulp, bestand)
• IPA: /stɵk/

Woordafbreking

• stuk

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘kapot’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1819
• In de betekenis van ‘brok’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1240

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	stuk	stukken stuks
verkleinwoord	stukje	stukjes

Zelfstandig naamwoord

stuk o

1. deel, gedeelte, onderdeel van een geheel

   • De prachtige vaas viel in vele stukken op de vloer. 
   • Van wie is dat stuk speelgoed? 
   • Zodra ook dat stuk geschut is opgesteld, is de batterij compleet. 

2. (kunst) een afgerond product van nijverheid of kunst

   • Dit stuk is als blijspel niet erg geslaagd. 
   • We moeten dat andere stuk ook nog repeteren. 

3. (handel) één als teleenheid

   • Hoeveel exemplaren zijn er nog over? - Nog drie stuks. 
   • Die appels kosten € 0,50 per stuk 
   • Op de veemarkt kocht de boer drie stuks vee. 

4. een onbepaalde hoeveelheid of maat

   • Kom, we lopen nog een stukje. 
   • Ik zoek nog een stuk gordijnstof. 
   • Daarmee is dat lemma stukken beter geworden. 

5. document, oorkonde

   • Uit de stukken bleek daar niets van. 

6. opstel, artikel

   • Hij heeft een stukje voor de krant geschreven. 

   ▸ Dank aan de auteurs en uitgevers die overname toestonden (zie voor bijzonderheden 'Bronnen' aan het einde van het boek). De oorspronkelijke spelling hiervan is zoveel mogelijk gehandhaafd. Van enkele stukken bleken, tot onze spijt, auteur en uitgever niet te achterhalen.

7. (informeel) een aantrekkelijk persoon (man of vrouw)

   • Wat een stuk is dat zeg! 

8. (kaartspel) de combinatie troef koning en troef vrouw bij klaverjassen

   • We hadden stuk en een driekaart, samen veertig roem. 

Synoniemen

• [1] bestanddeel, brokstuk, brok, component, element, fragment, homp, part, plak, scherf, schijf
• [2] beeldhouwwerk, opus, werk
• [3] artikel, eenheid, unit,
• [4] eind, lap,
• [6] hoofdstuk, hoofdstuk, kapittel, aflevering,
• [7] stoot

Antoniemen

• [1] geheel, heel, totaal, alle, alles

Hyponiemen

• [1]: onderdeel, onderverdeling

Hyponiemen

   

T-stuk aanzetstuk achterstuk altaarstuk archiefstuk armstuk bakstuk beenstuk belegstuk beleidsstuk bewijsstuk biefstuk bitstuk bloemstuk bodemstuk boegstuk boevenstuk boogstuk borststuk bouwstuk bovenstuk braadstuk brandstuk broekstuk brokstuk bruidsstuk buikstuk concertstuk congresstuk conversatiestuk decorstuk dekstuk dichtstuk dienststuk dijstuk discussiestuk doelenstuk eindstuk erfstuk familiestuk figuurstuk frontstuk gedenkstuk geldstuk gelegenheidsstuk geleistuk geloofsstuk genrestuk gewichtstuk gietstuk goochelstuk goudstuk grafstuk grondstuk gruwelstuk guitenstuk haarstuk hakstuk halsstuk halvemaanstuk hamerstuk heldenstuk historiestuk hoofdstuk hulpstuk huzarenstuk intrigestuk kabinetsstuk kabinetstuk kamerstuk kantstuk karakterstuk kasstuk kermisstuk kerststuk kindermanstuk klapstuk klauwstuk klavierstuk kledingstuk kniestuk knijpstuk komediestuk koorstuk koperstuk koppelstuk kopstuk kostuumstuk kraagstuk kunststuk leerstuk leesstuk lendenstuk lengstuk lepelstuk lijnstuk meesterstuk meubelstuk middelstuk middenstuk mondstuk muntstuk museumstuk muziekstuk nastuk nekstuk neusstuk nierstuk onderstuk opzetstuk orkeststuk paterstuk pianostuk platstuk poolstuk poststuk postwaardestuk potstuk praatstuk prachtstuk processtuk proefstuk pronkstuk prozastuk puikstuk puntstuk puzzelstuk raadsstuk regentenstuk regeringsstuk repertoirestuk ribstuk ringstuk romeinstuk ruggenstuk rugstuk salonstuk schaakstuk schelmstuk schilderstuk schoorsteenstuk schouderstuk schuttersstuk sleutelstuk slotstuk sluitstuk spektakelstuk spierstuk sprongstuk spruitstuk staartstuk staatsstuk steenstuk stuiverstuk stuklopen stukmaken successtuk tegenstuk theaterstuk tienguldenstuk toneelstuk topstuk twee-eurostuk uitrustingsstuk veldstuk verbindingsstuk vergaderstuk verlengstuk verloopstuk vervangstuk vervolgstuk vierduitstuk vijffrankstuk vioolstuk vleugelstuk voetstuk volksstuk voorstuk vraagstuk vroegstuk vulstuk waagstuk wamstuk wangstuk wapenstuk werkstuk wisselstuk wonderstuk wrakstuk wrongstuk zadelstuk zangstuk zeestuk zetstuk zijstuk zilverstuk zinkstuk

Afgeleide begrippen

   

lik-op-stukbeleid stukbijten stukbreken stukgaan stukgegaan stukgegooid stukgeslagen stukgoed stukgooien stukhout stukkerig stuklezen stuklijst stukloon stuklopen stukmaken stukoffer stukprijs stukrijder stukscheuren stukschieten stuksgewijs stukslaan stuksmijten stuksnijden stukspringen stuksteken stuktrap stuktrappen stuktrekken stukvallen stukvriezen stukwerk stukwerker verhakstukken verhapstukken

Uitdrukkingen en gezegden

• lik op stuk
• [4]: Een stuk in zijn kraag hebben

dronken zijn

• Men moet een paard de rug niet stuk rijden.

men moet niet te veel eisen van een ander

• Op geen stukken na (halen)

met grote achterstand iets niet halen

• Op zijn stuk staan

zich niet laten ompraten en bij de eigen mening blijven

• Van zijn stuk raken

onzeker worden en niet meer weten wat te zeggen

• Voet bij stuk houden

niet toegeven, bij de eigen ideeën blijven

• [1]: in stukken

1. tot of bij gedeelten, in parten
2. kapot

• [3]: stuk voor stuk

allemaal, zonder uitzondering

• stuk gaan

hard moeten lachen

Vertalingen

    1. deel   

Engels: piece (en) Frans: pièce (fr), morceau (fr)

Oudnoords: (een afgesneden stuk) afsnið o Spaans: pieza (es) v, trozo (es) m, pedazo (es) m

    2. kunst/nijverheid   

Engels: play (en) Frans: pièce (fr)

    3. teleenheid   

Turks: adet (tr)

    4. hoeveelheid   

    5. document   

    6. tekst   

    7. aantrekkelijk persoon   

Duits: Kracher (de) m Engels: hunk (en) (man), stunner (en) (vrouw)

Frans: beau gosse (fr), beau mec (fr) m (man), nana craquante (fr) v (vrouw) Portugees: (Brazilië) gato (pt) m (man), gatinha (pt) v (vrouw)

    8. klaverjasterm   

	stellend
onverbogen	stuk
verbogen	stukke
partitief	stuks

Bijvoeglijk naamwoord

stuk

1. kapot, gebroken

   • Die vaas is stuk. 

2. defect

   • Zijn computer was stuk. 

Vertalingen

    1. kapot, gebroken   

Afrikaans: stukkend (af)

Bijwoord

stuk

1. bijwoordelijk deel van een scheidbaar werkwoord in stukken gebroken

   • stukslaan: Het schip sloeg stuk op de rotsen. 

Afgeleide begrippen

   

stukbijten stukbreken stukgaan stukgooien stuklopen stukmaken stukscheuren stukschieten stukslaan stuksmijten stuksnijden stukvallen

Gangbaarheid

• Het woord stuk staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "stuk" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.