Overleg:taxon

Afgeleide begrippen

De term taxon (in de zin van taxonomische eenheid in de biologie) is veel jonger dan de term taxonomie. Mogelijk werd de term in 1926 voor het eerst voor diergroepen gebruikt door Adolf Meyer-Abich in zijn boek Logik der Morphologie im Rahmen einer Logik der gesamten Biologie. Op z'n laatst werd de term in 1948 voorgesteld door de Nederlandse botanicus Lam. Op het Botanisch Congres van 1950 werd de term geaccepteerd. In 1951 verscheen het tijdschrijft Taxon voor het eerst.

Taxonomie is dus geen afgeleide term van het woord taxon. Het is eerder omgekeerd. Wikiklaas (overleg) 2 feb 2015 20:16 (CET)

In het artikel staat: "... voerde Linnaeus het begrip "taxonomi" in, waarvan het neutrum taxon weer herleid is." Er is geen sprake ervan dat taxonomie van taxon afgeleid is. -- Cadfaell (overleg) 2 feb 2015 20:48 (CET)

Kijk even onder het eerste kopje "afgeleide begrippen". Daar zie ik momenteel staan: "taxonomie, taxonoom, taxonomisch". Er is inderdaad, zoals ik ook al zei, geen sprake van dat taxonomie van taxon is afgeleid. Waarom staan er dan drie zaken, die alledrie ouder zijn dan het woord taxon, onder "afgeleide begrippen" in het artikel over taxon? Wikiklaas (overleg) 2 feb 2015 20:57 (CET)

Dat is wel waar, bedankt voor je aanwijzing. Uitgevoerd -- Cadfaell (overleg) 2 feb 2015 21:42 (CET)

...en dan nog wat

Met de roem van wetenschappers is het al net zo als met het kapitaal van Heer Bommel in De bovenbazen: wordt een bepaalde kritische waarde bereikt, dan wordt er vervolgens automatisch meer van aangetrokken. Aan Linnaeus worden ontelbare zaken toegeschreven die hij niet heeft gedaan of bedacht. In het lemma over "taxon" (en in dat over taxonomie) staat dat Linnaeus het begrip "taxonomie" invoerde. Is dat ook zo? Is er enige bron die vermeldt hoe en waar/wanneer Linnaeus die term bedacht en publiceerde? Ik betwijfel dat. Ik heb sterke aanwijzingen dat de term niet tijdens Linnaeus' leven is geïntroduceerd maar ben benieuwd naar een bron die mij van het tegendeel overtuigt. Het wordt per slot van rekening nu in het lemma zo gesteld, en dat zal er niet voor niks staan. Wikiklaas (overleg) 3 feb 2015 00:43 (CET)

De etymologiebank onder taxonomie schrijft een beetje meer met tijdaanduidingen. Het Engelse Wikipedia in The Linnaean era dateert de introductie van het [Franse] woord "taxonomie" (1813) op 1819 (met bron). De biologische classificatie gaat op Linnaeus terug, hij schreef in Latijn (Systema naturae). Het Online Etymology Dictionary onder taxonomie en taxon dateert de introductie van het [Engelse] woord "taxonomy" op 1819 met verwijzing op het Franse woord "taxonomie". The [English] woord "taxon" came (1929) from German (1926, zie: taxon) and was shortened from "taxonomie". -- Cadfaell (overleg) 3 feb 2015 12:03 (CET)

In Linnaeus' tijd schreef bijna iedere wetenschapper Latijn. Voor de datering van de introductie van het woord "taxonomie" schieten we daar echter weinig mee op. Voor de biologische classificatie, die terug zou gaan op Linnaeus, geldt weer dat dit slechts een effect is van zijn roem die een drempelwaarde oversteeg: onzin! Met zo'n bewering wordt in één klap het werk van de klassieken, van Cesalpino, van de broers Bauhin, van Tournefort, van John Ray, en nog een hele serie andere voorgangers van Linnaeus, waarnaar hij in zijn werken bovendien veelvuldig verwees, van tafel geveegd. Linnaeus was zelfs niet de uitvinder van de binominale namen. Al in 1623 publiceerde Gaspard Bauhin zijn Pinax theatri botanici, waarin vrijwel alle soorten een tweeledige naam, bestaande uit een geslachtsnaam en een epitheton, kregen. Dat werk antedateert Species plantarum van Linnaeus dus met 130 jaar! En de uitermate kunstmatige indeling die Linnaeus zelf van het plantenrijk had bedacht, gebaseerd op de aantallen meeldraden en stampers in een bloem, heeft op geen enkele manier de basis gevormd voor de indeling in families zoals we die heden ten dage kennen.

Voor de introductie van het woord "taxonomie" had ik ook het jaar 1813 gevonden. Augustin Pyramus de Candolle introduceerde de term op p. 19 van Théorie élémentaire de la botanique, en gaf er daar ook de herkomst van. Linnaeus heeft hiervan allemaal geen weet meer gehad. Die was 35 jaar eerder al overleden, bijna een maand voordat A.P. de Candolle werd geboren. Dat het De Candolle was die de term bedacht, kan geen verwondering wekken: hij was voor de introductie van veel meer botanische termen verantwoordelijk, zoals onder meer voor de term "tepaal", een bloemblad van een bloem waaraan geen gedifferentieerde petalen (kroonbladen) en sepalen (kelkbladen) te herkennen zijn.

Het lijkt me dus handig om in het onderhavige lemma niet op een of andere manier de indruk te wekken dat Linnaeus iets te maken had met het bedenken van de term "taxonomie". Wikiklaas (overleg) 3 feb 2015 19:32 (CET)

Potjesgrieks

In het lemma wordt gesteld dat 'taxon' en het meervoud 'taxa' potjesgrieks zijn. Ik vind dat nogal kort door de bocht. Dat zou zo geweest zijn als de betekenis van 'taxon' dezelfde was geweest als die van 'ταξις'. Dat is het echter niet. 'Taxon' is een begrip dat in het klassieke Grieks en Latijn niet voorkwam. Zoals voor heel veel zaken die heden ten dage onderscheiden (kunnen) worden, geen equivalent in een klassieke taal bestaat, omdat het zaken betreft waarvoor geen oog bestond, of die te klein waren voor het menselijk oog. De zoölogische en botanische terminologie is vol van woorden die na de middeleeuwen zijn bedacht, waarbij hooguit aansluiting werd gezocht bij een vergelijkbaar begrip uit het Grieks of Latijn. Calyx bijvoorbeeld, voor de kelk van een bloem, waarbij van καλυξ maar mogelijk ook van κυλιξ is geleend. Als er dan een woord 'taxon' ontstaat, dat uiteraard een neutrum is, dan is het meervoud daarvan, uiteraard, 'taxa'. Dat er in het klassiek Grieks geen woord 'taxon' bestaat, en dus ook geen meervoud 'taxa', maakt dit nog geen potjesgrieks. Het is volgens mij een ernstig misverstand om te denken dat botanisch Latijn geen ontwikkeling doormaakt en in wezen hetzelfde is als klassiek Latijn, maar dan gebruikt door botanici; het is een misverstand te denken dat in het klassieke Grieks en Latijn alle woorden al voorhanden waren om moderne begrippen mee te kunnen aanduiden. Er zijn dus nieuwe woorden gemaakt. De term potjesgrieks is een denigrerende kwalificatie, gegeven door iemand die echt in de veronderstelling verkeerde dat er sinds de woorden en de regels van het klassiek Grieks op schrift zijn gesteld (en dan nog: over welke vorm van het klassiek Grieks hebben we het dan) niets nieuws meer ontdekt is waarvoor een nieuwe naam moest worden bedacht. In die zin zegt de kwalificatie meer over degeen die die gaf: iemand die niet erg bij de tijd is. Wikiklaas (overleg) 4 feb 2015 05:14 (CET)

Zie de nieuwe versie van Woordherkomst en -opbouw. -- Cadfaell (overleg) 4 feb 2015 10:00 (CET)

Wikiklaas met interesse je betoog doorgenomen. Ik weet natuurlijk niet tot waar je kennis van de Franse taal strekt, maar Taxon geeft voor wat mij betreft duidelijke informatie.

Taxon, taxonomie et taxinomie

Le terme taxonomie ne dérive pas du mot taxon, car ce dernier est un concept apparu bien plus récemment : Augustin Pyrame de Candolle aurait forgé le terme taxonomie en 1813 (corrigé plus tard par le Littré en taxinomie selon l'étymon grec taxis), tandis qu'un autre botaniste, Herman Johannes Lam, a créé le mot taxon en 1948. Ainsi, la taxonomie n'est pas l'étude des taxons mais bien les lois sur l'ordre, donc les règles de la classification.

En 1962, l'Académie des sciences adopte l'orthographe taxum (au pluriel taxums) pour désigner une unité systématique.

Les formes courantes « taxon » ou « taxum », au singulier, « taxons », « taxums » ou « taxa » au pluriel, sont mentionnées dans des dictionnaires français. Toutefois, le Petit Larousse n'indique pas « taxons » comme pluriel de « taxon » ou « taxum ». Les anglophones utilisent un pluriel latinisant « taxa » alors que le pluriel grec correct de τάξις / táxis serait τάξεις / táxeis. Le pluriel « taxa » est préféré à « taxons » par certains botanistes.

La graphie « taxin », qui serait pourtant plus conforme à l'étymon, est extrêmement rare. On ne la retrouve que chez quelques spécialistes en entomologie ou en phytosociologie.

Niet iedereen kreeg nu eenmaal de kans om Grieks te studeren, daar ga ik jedenfalls van uit. Grts. Lotje (overleg) 5 aug 2022 18:46 (CEST)