überhaupt

Uit WikiWoordenboek

Nederlands

Uitspraak
Woordafbreking
  • über·haupt
Woordherkomst en -opbouw
  • van Duits überhaupt, in de betekenis van ‘bijwoord van modaliteit: alles in aanmerking genomen’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1919 [1]

Bijwoord

überhaupt

  1. alles in aanmerking genomen
     Het woordje ‘er’ heeft een imagoprobleem. (…) Er is vaak nauwelijks chocola van te maken. Waarom moet je zeggen, ‘er is iets ergs gebeurd’, en niet, ‘iets ergs is gebeurd’? Waarom zeg je over je kinderen: ‘ik heb er vijf’, en niet ‘ik heb vijf?’ Wat betekent het woord überhaupt in die zinnen?[2]
  2. ongeacht de context
    • Dat kan überhaupt niet. 
     Zou ik het überhaupt durven, of zou ik halverwege de nacht mijn biezen pakken en verder trekken op zoek naar de eerstvolgende tent langs de trail? Op de derde avond was het grote moment aangebroken: helemaal alleen in mijn tent de nacht doorbrengen.[3]
     Het is op dit moment de mode in chiquere, hippe restaurants om enkel de losse ingrediënten te vermelden, meestal afgewisseld met een sluisteken: 'Makreel | Venkel | Sesam | Mosterd | Schelvislever'. In echt heel exclusieve restaurants (bijvoorbeeld NOMA in Kopenhagen) krijg je überhaupt geen kaart te zien.[4]
  3. alles in aanmerking nemend
     ‘Ik werk bij een audiovisueel productiebedrijf dat onder meer tv-commercials maakt. Veel bedrijven zeggen deze dagen hun shoots bij ons af. Maar het werk dat vandaag moet gebeuren, kon niet thuis worden gedaan. Ik hoorde gisteren überhaupt pas laat van de genomen maatregelen. Ik had tot laat gewerkt en daarna waren we gaan eten met collega’s.[5]
Synoniemen
Vertalingen

Gangbaarheid

97 % van de Nederlanders;
93 % van de Vlamingen.[6]

Verwijzingen

  1. "überhaupt" in:
    Sijs, Nicoline van der
    , Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org
    ; ISBN 90 204 2045 3
  2. Bronlink geraadpleegd op 19 februari 2023 Weblink bron
    Eva Peek
    “Een bescheiden, dienend woord” (23 mei 2022) op nrc.nl
  3. Tim Voors
    “Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers op Wikipedia
  4. Bronlink Weblink bron “de Alleseter” (2017), Podium op Wikipedia, ISBN 9057598663, p. 267
  5. Bronlink Weblink bron
    Charlotte Huisman
    “Wie neemt er nog de trein op een stil Utrecht Centraal?” (13 maart 2020), de Volkskrant
  6. Bronlink geraadpleegd op 28 april 2020 Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be


Duits

Bijwoord

überhaupt

  1. überhaupt, alles in aanmerking genomen