sfeer

Uit WikiWoordenboek

Nederlands

Uitspraak
Woordafbreking
  • sfeer
Woordherkomst en -opbouw
enkelvoud meervoud
naamwoord sfeer sferen
verkleinwoord sfeertje sfeertjes

Zelfstandig naamwoord

sfeer v/m

  1. het geheel van gedachten en gevoelens die de gemoederen in een bepaalde omgeving bezighouden
     De sfeer was altijd opgewekt, maar al snel ging iedereen over tot de orde van de dag en vertrok naar zijn of haar kamer om huiswerk te maken en ‘écht’ belangrijke mensen te bellen over de laatste drama’s op school.[5]
  2. gebied of omgeving waarin bepaalde personen of kwesties thuishoren
     Dit mechanisme wint aan betekenis nu in de Nederlandse verzorgingsstaat meer verantwoordelijkheden worden doorgeschoven naar de burger. In diverse maatschappelijke sferen is sprake van substitutie: de overheid treedt terug en van de burger wordt verwacht dat hij of zij bepaalde taken overneemt. Dat zien we in de sfeer van welzijn en zorg, en nadrukkelijk ook in het buurtbeleid.[6]
  3. (meetkunde) bolvormig vlak rond een centraal punt
     Velen noemen de oppervlakte van de bol wel de sfeer.[7]
  4. gebied in, op of rond de aarde gevormd van alle plaatsen die op een vergelijkbare afstand van het middelpunt van de aarde liggen en een vergelijkbare rol spelen
     Systeem Aarde kent vier hoofdrolspelers: de geosfeer, de atmosfeer, de hydrosfeer en de biosfeer. Elk van deze sferen vormt een reservoir van materie en energie, die ze onderling kunnen uitwisselen in een complex spel van terugkoppelingen.[8]
    1. (geologie) elk van de lagen waaruit de aardbol bestaat (meestal als tweede deel van een samenstelling)
       Opvallend is de knik in de temperatuur-dieptelijn van figuur 2. Dit punt markeert de grens tussen de lithosfeer en de asthenosfeer. Hier gebruiken we dus een nieuwe, geothermische definitie van deze sferen van de aarde, niet op sterkte gebaseerd maar op de wijze van warmtetransport.[9]
    2. (meteorologie) elk van de lagen van de dampkring (meestal als tweede deel van een samenstelling)
       De dampkring bestaat uit verschillende sferen. De laag die aan het aardoppervlak grenst, noemen we de troposfeer. In deze globaal genomen 13 km dikke sfeer speelt zich het weer af.[10]
    3. (geschiedenis) elk van de bolvormige zones van de hemelkoepel boven de aarde waarin zon, maan en planeten zich om de aarde zouden bewegen
       In het klassieke heelalbeeld van Aristoteles en zijn navolgers vormde de aarde het centrum en daaromheen bevonden zich ‛sferen’: hemelse bollen waarin maan, planeten en sterren rond de aarde draaiden. De binnenste baan was die van de maan; dan kwam Mercurius, gevolgd door de overige planeten en de zon, en in de buitenste sfeer stonden alle sterren.[11]
Synoniemen
Verwante begrippen
  • [3] bol (is op te vatten als een gevulde sfeer)
Hyponiemen
Afgeleide begrippen
Typische woordcombinaties
  • [1] er heerst een sfeer van < … zn >
  • [1] er heerst een < …e bn > sfeer
  • [2] in hogere sferen (verkeren)
  • [4.3] muziek der sferen
Vertalingen

Gangbaarheid

99 % van de Nederlanders;
99 % van de Vlamingen.[12]

Meer informatie

Verwijzingen

  1. Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
  2. sfeer op website: Etymologiebank.nl
  3. "sfeer" in:
    Sijs, Nicoline van der
    , Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org
    ; ISBN 90 204 2045 3
  4. Middelnederlandsch Woordenboek
  5. Tim Voors
    “Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers op Wikipedia
  6. Bronlink geraadpleegd op 15 december 2020 Weblink bron
    Godfried Engbersen & Erik Snel
    “Als de burger het zelf moet doen, blijven arme buurten achter” (11 juni 2015) op nrc.nl
  7. Bronlink geraadpleegd op 15 december 2020 Weblink bron Gearchiveerde versie “Inhoud bol” (1 december 2020) op wiskunde.net
  8. Bronlink geraadpleegd op 15 december 2020 Weblink bron
    Manuel Sintubin
    “Van oerknal tot mens planeet aarde, een uniek kosmisch experiment : III. Systeem Aarde” (25 januari 2013) op kuleuven.be
  9. Bronlink geraadpleegd op 15 december 2020 Weblink bron
    Frank Beunk & Wim de Vries
    Plaattektoniek: motor van het 'systeem aarde' in: Gea, jrg. 33 nr. 2 (juni 2000), Stichting Geologische Aktiviteiten voor belangstellenden in de geologie, mineralogie en paleontologie, p. 37 kol. 2
  10. Bronlink geraadpleegd op 15 december 2020 Weblink bron Gearchiveerde versie “Atmosfeer” op meteo.be
  11. Bronlink geraadpleegd op 15 december 2020 Weblink bron
    Geertje Dekkers
    “Simon Stevin en het absurde idee dat de aarde om de zon draait” (februari 2018) op historischnieuwsblad.nl
  12. Bronlink geraadpleegd op 28 april 2020 Weblink bron Gearchiveerde versie “Word Prevalence Values” op ugent.be