kijker

Een kijker met een telescopische (verre-)kijker

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  kijker    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈkɛikər / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• kij·ker

Woordherkomst en -opbouw

• Naamwoord van handeling van kijken met het achtervoegsel -er
• [2] Verkorting van “verrekijker”

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	kijker	kijkers
verkleinwoord	kijkertje	kijkertjes

Zelfstandig naamwoord

de kijker m

1. iemand die naar iets kijkt

   • De brand trok vele kijkers. 

2. (optica), (astronomie) een optisch instrument waarmee men ver verwijderde taferelen vergroot en/of helderder kan zien; in de astronomie ook toegepast voor het waarnemen van straling in het onzichtbare frequentiespectrum

   • Een kijker met een groot objectief, geeft een helder beeld. 
   • Een kijker voor fotografische opnamen in het infraroodgebied. 
   • Albert keek langs Berry's schouder. Luitenant Pradelle stond op een kleine voorpost met een kijker naar de vijandelijke linies te spieden.  

3. (figuurlijk) oog, in de betekenis van (lichaamsdeel voor) visuele waarneming

   • Ze keek hem met haar helder blauwe kijkers en lange krullende wimpers verleidelijk aan. 

Synoniemen

• [1] observator, ooggetuige, toeschouwer, waarnemer
• [2] telescoop, verrekijker
• [3] kijkerd (meer informele uitspraakvariant)
• [3] oog

Hyperoniemen

• [2] waarnemingsinstrument

Verwante begrippen

• [1] gehoor, gluurder, loerder, publiek, spieker
• [2] binoculair, lens, lenzentelescoop, meridiaankijker, monoculair, objectief, oculair, prisma, radiotelescoop, refractor, spiegel, spiegeltelescoop, telescoop

Hyponiemen

   

dwarskijker grilkijker handkijker infraroodkijker (2) kannenkijker koffiedikkijker meridiaankijker nachtkijker (2) nachtzichtkijker neuskijker panoramakijker piskijker potkijker pottenkijker prismakijker (2) richtkijker schaarkijker schotelkijker spiegelkijker (2) sterrenkijker (2) televisiekijker (1) toneelkijker (2) toverkijker veldkijker verrekijker (2) vizierkijker zonnekijker

Afgeleide begrippen

• kijkersgunst, kijkerspubliek

Uitdrukkingen en gezegden

• [2]: In de kijker lopen / in de kijker spelen

In het oog lopen, opvallen

•  Zo weet Abigail, die Annes jicht verlichtte zonder dat zij haar ooit had opgemerkt, zich bij de koningin in de kijker te spelen.  

• [2]: Iets in de kijker hebben

Onraad vermoeden

Vertalingen

    1. iemand die kijkt   

Afrikaans: toeskouer (af)n Bretons: arvester (br) Duits: Zuschauer (de) m Engels: spectator (en), viewer (en) Esperanto: spektanto (eo), rigardanto (eo)

Frans: spectateur (fr) m Italiaans: veditore (it) m Portugees: espectodor (pt) m Spaans: espectador (es) m Welsh: gwyliwr (cy)

    2. een optisch instrument   

Gangbaarheid

• Het woord kijker staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "kijker" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.