diesel

Nederlands

[3] diesel

Uitspraak

• Geluid:  diesel    (hulp, bestand)
• IPA: /ˈdisəl/

Woordafbreking

• die·sel

Woordherkomst en -opbouw

• eponiem, van Duits  Diesel zn , in de betekenis van ‘soort motor en de brandstof daarvoor’ voor het eerst aangetroffen in 1907
  • [1] (verkorting) van dieselmotor
  • [2] (verkorting) van dieselauto of dieselvoertuig
  • [3] (figuurlijk) gebruik van de verkorting van dieselvoertuig of dieselauto
  • [4] (verkorting) van dieselbenzine, dieselbrandstof of dieselolie

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	diesel	diesels
verkleinwoord	dieseltje	dieseltjes

Zelfstandig naamwoord

de diesel m

1. (motortechniek) motor, aangedreven door gasolie die fijn verdeeld in de cilinders gespoten wordt, waar zij door hoge druk en hoge temperatuur vanzelf ontbrandt

   • Een diesel heeft geen bougies nodig want de brandstof ontbrandt spontaan door de hoge druk en temperatuur in de cilinder. 

2. voertuig dat met een dieselmotor wordt aangedreven

   • Veel zakelijke personenauto's zijn diesels. 

3. (figuurlijk) iemand die langzaam maar gestaag kan doorgaan

   ▸ Vreemd genoeg had ik haar de afgelopen maand vele malen ingehaald maar kwam ik haar telkens weer tegen. Ze had het ritme van een trouwe diesel, stopte heel zelden en maakte lange dagen.

4. aardolieproduct dat in aanwezigheid van voldoende zuurstof bij compressie vanzelf tot ontbranding overgaat en zo geen ontstekingsmechanisme nodig heeft

   • In Nederland is een liter diesel goedkoper dan een liter benzine. 

Hyponiemen

   

afvaldiesel algendiesel bedrijfsdiesel biodiesel dieselen fluisterdiesel hybridediesel kokosdiesel ontbossingsdiesel scheepsdiesel turbodiesel

Afgeleide begrippen

   

dieselaccijns dieselakkoord dieselauto dieselbestelauto dieselbrandstof dieselbus dieselcompensatie dieselcrisis dieselduppie dieselelektrisch dieselen dieselgemaal dieselgeweten dieselhybride dieselloc diesellocomotief dieselmotor dieselolie dieseloproer dieselprijs dieselstabilisator dieseltank dieseltractie dieseltrein dieseltweetje

Vertalingen

    1. dieselmotor   

Engels: diesel (en)

Spaans: motor diesel (es) m

Werkwoord

vervoeging van
dieselen

diesel

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van dieselen
   

   • Ik diesel. 

2. gebiedende wijs van dieselen
   

   • Diesel! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van dieselen
   

   • Diesel je? 

Gangbaarheid

• Het woord diesel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "diesel" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Afrikaans

Woordafbreking

• die·sel

Woordherkomst en -opbouw

• Vernoemd naar Rudolf Diesel

Zelfstandig naamwoord

diesel

1. (scheikunde) diesel, dieselolie; aardolieproduct dat in aanwezigheid van voldoende zuurstof bij compressie vanzelf tot ontbranding overgaat en zo geen ontstekingsmechanisme nodig heeft

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Limburgs

Woordafbreking

• die·sel

Zelfstandig naamwoord

diesel m

1. (scheikunde) diesel, dieselolie; aardolieproduct dat in aanwezigheid van voldoende zuurstof bij compressie vanzelf tot ontbranding overgaat en zo geen ontstekingsmechanisme nodig heeft

Schrijfwijzen

• diezzel

Pools

Uitspraak

• IPA: /dʲizɛl/

Woordafbreking

• die·sel

Woordherkomst en -opbouw

• Vernoemd naar Rudolf Diesel

Zelfstandig naamwoord

diesel m

1. (motortechniek) diesel, dieselmotor; motor, aangedreven door gasolie die fijn verdeeld in de cilinders gespoten wordt, waar zij door hoge druk en hoge temperatuur vanzelf ontbrandt
2. diesel, dieselauto, dieselvoertuig; voertuig dat met een dieselmotor wordt aangedreven
3. (scheikunde) diesel, dieselolie; aardolieproduct dat in aanwezigheid van voldoende zuurstof bij compressie vanzelf tot ontbranding overgaat en zo geen ontstekingsmechanisme nodig heeft

Synoniemen

1. silnik wysokoprężny, silnik Diesla
2. ropniak
3. ropa v, olej napędowy

Antoniemen

1. –
2. benzyniak, samochód benzynowy, (spreektaal) benzynowiec
3. –

Afgeleide begrippen

• biodiesel
• dieslowy

Verwante begrippen

• dieslowski
• dieselizacja

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Slowaaks

Zelfstandig naamwoord

diesel m

1. (motortechniek) diesel, dieselmotor; motor, aangedreven door gasolie die fijn verdeeld in de cilinders gespoten wordt, waar zij door hoge druk en hoge temperatuur vanzelf ontbrandt
2. (spreektaal)diesel, dieselauto, dieselvoertuig; voertuig dat met een dieselmotor wordt aangedreven
3. (spreektaal)(scheikunde) diesel, dieselolie; aardolieproduct dat in aanwezigheid van voldoende zuurstof bij compressie vanzelf tot ontbranding overgaat en zo geen ontstekingsmechanisme nodig heeft

Synoniemen

1. naftový motor m, vznetový naftový motor m, Dieselov motor m, dieselový motor m
2. –
3. nafta v, motorová nafta v, palivová nafta v, plynový olej

Afgeleide begrippen

• dieselagregát
• dieselelektrický
• dieselgenerátor
• dieselový

Verwante begrippen

• Dieselov

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Tsjechisch

Uitspraak

• IPA: /diːzl/

Woordafbreking

• die·sel

Zelfstandig naamwoord

diesel monbezield

1. (motortechniek) diesel, dieselmotor; motor, aangedreven door gasolie die fijn verdeeld in de cilinders gespoten wordt, waar zij door hoge druk en hoge temperatuur vanzelf ontbrandt
2. (spreektaal)(scheikunde) diesel, dieselolie; aardolieproduct dat in aanwezigheid van voldoende zuurstof bij compressie vanzelf tot ontbranding overgaat en zo geen ontstekingsmechanisme nodig heeft

Verbuiging

	enkelvoud	meervoud
nominatief	diesel	diesely
genitief	dieselu	dieselů
datief	dieselu	dieselům
accusatief	diesel	diesely
vocatief	diesele	diesely
locatief	dieselu	dieselech
instrumentalis	dieselem	diesely

Synoniemen

1. vznětový motor monbezield, dieselový motor monbezield, naftový motor monbezield, Dieselův motor monbezield
2. nafta v, motorová nafta v

Afgeleide begrippen

• dieselelektrický
• dieselový

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

• Internetová jazyková příručka - Ústav pro jazyk český AV ČR (Tsjechisch)
• Akademický slovník současné češtiny - Ústav pro jazyk český AV ČR (Tsjechisch)
• Slovník spisovného jazyka českého - Ústav pro jazyk český AV ČR (Tsjechisch)