agrafe

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  agrafe    (hulp, bestand)
• IPA: / aˈɣrafə / (3 lettergrepen)

Woordafbreking

• agra·fe

Woordherkomst en -opbouw

• van Frans agrafe

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	agrafe	agrafen
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

de agrafe v / m

1. (kleding) haak of gesp die als sluiting dient

   • Wel kwamen er met de tijd varianten aan de "cappe"; ze werd b.v. opzij of van voren ingekort om de armen vrij te laten; later kwamen er echte mouwen in en ten slotte werd ze vooraan opengesneden en dan met een "spang" of "agrafe" op de borst samengehouden. In deze vorm is ze in de liturgie bewaard gebleven als de koorkap. 

2. sluiting of bevestiging van een sieraad

   • Maar toch, zoo lang ik niet zie, dat UEd. uw mantille over de agrafe haalt, die uw collier sluit, of uw versierde vingers in onopengewerkte handschoenen verbergt, zal ik er tegen blijven morren, dat gij u met een Bijbeltje behelpt, dat uw naaste buurvrouw nauwelijks zien kan. 

3. sieraad dat aan haar of kleding is geklemd

   • Het Koninginnetje droeg op dit diner een eenvoudig kleedje van wit satijn en een agrafe van diamanten in het haar. 

4. (medisch) metalen kram om een wond gesloten te houden of weefsel vast te klemmen

   • Meestal gaat het zo dat men jarenlang niets meer van die nieuwigheid hoort: waarschijnlijk is het risico van blijvende steriliteit door verlittekening altijd nog te groot gebleken. Hetzelfde geldt voor de gedachte, een klemmetje of agrafe op de zaadleiders te plaatsen. 

5. metalen draad waarmee de kurk op een fles champagne wordt vastgezet

   • De meeste zijn vintage champagnes en veel ervan worden op traditionele wijze gemaakt (gisting op hout, afgesloten met een kurk en agrafe, in plaats van een kroonkurk, en het bezinksel wordt met de hand verwijderd), langer dan normaal bewaard en verkocht in speciale flessen tegen zeer hoge prijzen. 

• 
  1. Een agrafe zoals die in de 16e eeuw in plaats van een knoop werd gebruikt.
• 
  2. De agrafe van een gouden halsketting.
• 
  3. Een agrafe als versiering voor een knoopsgat.
• 
  4. Wond die met agrafen is gehecht.
• 
  5. Links de agrafe van een champagnefles.

Synoniemen

• [1] gesp, haak, spang
• [2] haakje, slotje
• [3] broche, speld
• [4] hechting

Schrijfwijzen

• agraaf, agraffe

Gangbaarheid

• Het woord agrafe staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "agrafe" herkend door:

18 %	van de Nederlanders;
35 %	van de Vlamingen.

Frans

Agrafes

Uitspraak

• Geluid:  agrafe    (hulp, bestand)
• IPA: /a.ɡʁaf/

enkelvoud		meervoud
zonder lidwoord	met lidwoord	zonder lidwoord	met lidwoord
agrafe	l'agrafe	agrafes	les agrafes

Zelfstandig naamwoord

agrafe v

1. niet, een bevestigingsmiddel
2. (kleding) haak of gesp die als sluiting dient
3. sluiting of bevestiging van een sieraad
4. metalen haak of kram die delen van een constructie bij elkaar houdt

Afgeleide begrippen

• agrafeuse