Overleg:lopende

Zien hoe het loopt

Dit is wel een spannend lemma. Voorzetsels in enge zin zijn in het Nederlands een gesloten woordsoort. Het aanwijzen van een nieuw voorzetsel is daarom van een andere orde dan een nieuw zelfstandig of bijvoeglijk naamwoord of werkwoord. Naar mijn idee is de argumentatie voor lopende als voorzetsel sluitend, maar ik kan me voorstellen dat niet iedereen gelukkig is met omschrijvingen waarbij we niet alleen Van Dale, maar zelfs het WNT passeren. Er is een ingewikkelde redenatie mogelijk met een bijzonder gebruikt onvoltooid deelwoord van lopen (zie ANS, vindplaats onderaan artikel). Die redenatie betekent echter dat ook 'staande' geen voorzetsel meer is, en dat staat weer wel in beide grote woordenboeken. Volledigheidshalve heb ik lopende als onvoltooid deelwoord wel in het artikel opgenomen. Taal is nooit saai. Commentaar is zeker welkom.

♥ Stuart LaJoie → overleg 5 mrt 2007 01:27 (CET)

Zoals gezegd: schroom niet! (Vooral als er goede redenen zijn en die zijn er duidelijk wel). Vergeet niet dat wat WikiWoordenboek wel heeft en vD, WNT enz. niet is een vervolgtijd van bewerking in de orde van minuten. Bij hen is het vaak jaren voor iets bijgewerkt en verbeterd raakt. En dat maakt het mogelijk dit soort zaken aan te snijden. Bovendien blijven vele kanten van de taal onbelicht in een papieren woordenboek. Neem bijvoorbeeld de vraag of een voorzetsel omgezet kan worden in een voorzetselbijwoord: bijvoorbeeld met --> mee. Daarmee kunnen dan voornaamwoordelijke bijwoorden gevormd worden zoals waarmee. Met sommige voorzetsels (vooral nieuwe) kan dat niet. Waarlangs is een woord *waarvia niet. Heb je dit wel eens in een woordenboek uitgelegd gezien? En zou een anderstalige geen behoefte hebben aan die uitleg? Per slot van rekening bepaalt het zelfs de zinsconstructie als je een bijzin ermee wilt vormen:

• dit is de weg waarlangs ik gekomen ben
• dit is de weg via dewelke ik gekomen ben.

Wellicht zou bij ieder voorzetsel dit soort informatie niet misstaan?

Jcwf 5 mrt 2007 17:35 (CET)

• Het lijkt me goed om de kansen van WikiWoordenboek te benutten, daarom heb ik het artikel ook gemaakt. Maar voor de kwaliteit van WikiWoordenboek lijkt het me goed als voor afwijkingen van de gangbare woordenboeken een duidelijke argumentatie wordt gegeven en in de Wiki-filosofie hoort zo'n argumentatie ook bestreden te kunnen worden.
• Over het nut van verdere taalkundige informatie ben ik het met je eens. Kijkend naar eerdere discussies begrijp ik dat sommigen dat meer iets voor Wikipedia vinden. In mijn ogen zou dat opgaan voor diepere analyses waarom bepaalde constructies wel en niet mogelijk zijn, maar een praktische handleiding hoort in mijn ogen gewoon in een woordenboek. Maar het lijkt me een forse klus om die informatie per voorzetsel te achterhalen.

♥ Stuart LaJoie → overleg 8 mrt 2007 18:45 (CET)

Taalunie

Bij de Taaladviesdienst van de Taalunie komen ze tot de volgende conclusie:

"In de woordenboeken (Van Dale, Kramers, Koenen, Verschueren) en in de ANS wordt 'lopende' niet als voorzetsel opgenomen. In de Geschiedenis van het Nederlands in de twintigste eeuw (1999) vermelden Joop en Kees Van der Horst evenwel dat 'lopende' (net als 'gaande') tegenwoordig als voorzetsel gebruikt wordt en mogelijk op weg is om in die functie algemeen Nederlands te worden.

Toelichting: In de Geschiedenis van het Nederlands in de twintigste eeuw staat het volgende: 'Het is op dit moment niet te zeggen of gaande en lopende, duidelijk minder ver gevorderd dan richting en gaandeweg, ooit algemeen Nederlands zullen worden. Misschien niet. Ook in voorgaande eeuwen zijn er wel aanzetten geweest tot een nieuw voorzetsel, die uiteindelijk toch niet tot blijvend resultaat hebben geleid. Ze zijn in ieder geval gevormd volgens hetzelfde recept als gedurende en hangende, die algemeen ingang gevonden hebben.' "

♥ Stuart LaJoie → overleg 8 mrt 2007 18:45 (CET)

Redactie ANS

Walter Hasereyn redactielid van de Algemene Nederlandse Spraakkunst stemt in met lopende als voorzetsel:

"Ik wil er alleen maar op wijzen dat in de ANS in paragraaf 9.3.1 alleen maar de 'voornaamste' voorzetsels opgenomen zijn. Er is dus niet naar volledigheid gestreefd. Behalve 'staande' is ook 'hangende' opgenomen ('hangende het onderzoek'). In dat rijtje past natuurlijk ook 'lopende', waarin eveneens nog duidelijk het deelwoord te herkennen is. Het zal duidelijk zijn dat ook 'gedurende' in oorsprong een deelwoord is. Dit zijn allemaal mooie voorbeelden van hoe woorden in de loop van de geschiedenis van klasse kunnen verhuizen."

Kortom: WikiWoordenboek is het eerste Nederlandse woordenboek dat het voorzetsel 'lopende' heeft opgenomen. ♥ Stuart LaJoie → overleg 10 mrt 2007 02:04 (CET)